Το μεγαλύτερο κομμάτι της νήσου είναι ηφαιστιογενές. Ως εκ τούτου, η ποικιλία πετρωμάτων που παρουσιάζει η Κίμωλος είναι αξιοπρόσεκτη. Χαρακτηριστικά σπάνιων πετρωμάτων που συναντάμε στο νησί είναι ο περλίτης, ο μπετονίτης ή κιμώλια γη και οι καολίνες. Επίσης, η Κίμωλος εμφανίζει κοιτάσματα ημιπολύτιμων λίθων, όπως το οπάλιο, οι χαλαζίες και ο αμέθυστος.Πέραν των πετρωμάτων, η διαθέτει παράλληλα ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα. Στις ακτές της Κιμώλου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει από κοντά τη μεσογειακή φώκια αλλά και τον θαλασσοκόρακα. Στα ορεινά του νησιού, το βλέμμα τραβούν η μπλε σαύρα, η οχιά λεπετίνα και η χρυσή κουκουβάγια.
Η βλάστηση, αποτελείται κυρίως από φρύγανα και αραιούς θαμνώνες, που εναλλάσσονται με παραδοσιακές καλλιέργειες. Αυτός ο τύπος της βλάστησης παρουσιάζει υψηλή βιοποικιλότητα. Συνολικά, έχουν καταγραφεί 185 φυτικά είδη στο νησί, από τα οποία 32 θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς είναι ενδημικά, σπάνια ή ακόμη και απειλούμενα. Κοντά στις ακτές, σε βράχους πάνω από τη θάλασσα και στις εκτεθειμένες στον άνεμο πλαγιές επικρατούν τα “παράκτια” φρύγανα με κύριους εκπρόσωπους τον αλίφονα (Centaurea spinosa) και το σταμναγκάθι (Cichorium spinosum). Προς το εσωτερικό κυρίαρχα είδη είναι η λαδανιά (Cistus), το ρείκι (Erica manipuliflora), η λεβάντα (Lavandula stoechas) και σπανιότερα η αστοιβή (Sarcopoterium spinosum). Ανάμεσα στα φρύγανα απαντούν αραιοί ή πυκνότεροι ασυνεχείς θαμνώνες (“γκαρίγκ”) με φίδες (Juniperus phoenicea) και σχίνα (Pistacia lentiscus). Πυκνότεροι θαμνώνες (“μακί”) βρίσκονται κυρίως σε ρεματιές με κυρίαρχα είδη πάλι τη φίδα, τα σχίνα και την αγριελιά (Olea europaea). Η φυσική βλάστηση αρχίζει πλέον να εισβάλλει και στις εγκαταλελειμμένες πεζούλες.
Στην Πολύαιγο, επειδή η μοναδική ανθρώπινη παρέμβαση είναι η ελεύθερη κτηνοτροφία και μάλιστα χαμηλής έντασης, η βλάστηση χαρακτηρίζεται από την παρουσία πυκνότερων θαμνώνων, ιδίως στα πολυάριθμα ρέματα που κατεβαίνουν από τα βουνά προς τις ακτές, με φίδες, σχίνα αγριελιές και σπανιότερα κουμαριές (Arbutus unedo) και φυλίκια (Phillyrea media). Στις πλαγιές των βουνών οι θαμνώνες εναλλάσσονται με πετρώδεις περιοχές με αραιή βλάστηση ή με γυμνούς βραχώδεις όγκους. Το έντονο ανάγλυφο με τις πολυάριθμες μικρές κοιλάδες και ρεματιές δημιουργεί ποικιλία βιοτόπων, που ευνοούν την ύπαρξη αντίστοιχης ποικιλίας ειδών. Τα πιο φτωχά εδάφη καλύπτονται από φρύγανα με κυρίαρχα είδη το ρείκι, τη λαδανιά, τον αλίφονα, την καλοκοιμηθιά (Helichrysum italicum) κ.α.Οι ακτές και στα δύο νησιά είναι ως επί το πλείστον βραχώδεις, όπου φύονται αμάραντα (Limonium) και αλιμιά (Atriplex halimus). Ποικιλία φυτικών ειδών απαντάται στους μικρούς υγρότοπους και στις αμμώδεις παραλίες, που σχηματίζονται στις εκβολές των ρεμάτων.
Στα δύο νησιά συναντάμε μεγάλη ποικιλία αρωματικών φυτών που χρησιμοποιούνται και στην τοπική κουζίνα, όπως η κάππαρη, ο αμάραθος, το θυμάρι, το θρούμπι, το δενδρολίβανο και πολλά άλλα. Το φθινόπωρο και το χειμώνα, οι νοικοκυρές μαζεύουν άγρια μανιτάρια και χόρτα. Τέλος, αρκετά φυτά είναι γνωστά για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες και χρησιμοποιούνται ως γιατροσόφια, ακόμη και σήμερα.
Διαδρομή 1η: Χωριό - Ξαπλοβούνι – Άγιος Νικόλας - Καρράς – Γούπα
Διάρκεια: 2 ώρες
Ξεκινάτε από τον Κάμπο, την κεντρική πλατεία του Χωριού και κατηφορίζετε προς την Ψάθη. Στο Φούρνο παίρνετε την αριστερή διακλάδωση και ακριβώς μετά το Γεωργικό Συνεταιρισμό στρίβετε αριστερά, ακολουθώντας τα πορτοκαλί βέλη. Το καλντερίμι μέχρι επάνω είναι από τα πιο όμορφα και διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Λίγο πριν φτάσετε επάνω, κάνετε δεξιά για να επισκεφθείτε το εκκλησάκι του Παντοκράτορα. Συνήθως είναι κλειστό, αλλά η θέα στις ανατολικές ακτές του νησιού και την Πολύαιγο θα σας αποζημιώσει για την ανάβαση.Συνεχίζετε κατά μήκος του πλατώματος προς τους Μύλους. Η περιοχή αυτή ονομάζεται Ξαπλοβούνι από παραδρομή της ονομασίας Κλαψοβούνι, καθώς λέγεται ότι εκεί οι γυναίκες των ναυτικών αγνάντευαν τα πλοία και έκλαιγαν, νοσταλγώντας τους άντρες τους. Όπως μαρτυρούν τα πολυάριθμα αλώνια και οι μισο-ερειπωμένοι μύλοι, η περιοχή παλιότερα έσφυζε από ζωή.Αν δεν έχετε πολύ χρόνο, από τους μύλους μπορείτε να κατεβείτε στην άλλη πλευρά του Χωριού. Για να συνεχίσετε, στρίψτε δεξιά και προχωρήστε κατά μήκος μιας μάντρας προς την ίδια κατεύθυνση, με το ορυχείο των Πράσσων στην ευθεία των ματιών σας. Μετά από 300μ αρχίζετε να κατεβαίνετε προς το βενζινάδικο. Ο δρόμος-χείμαρρος δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, καθώς δεν χρησιμοποιείται πια.Διασχίζετε την άσφαλτο και φτάνετε στον Αγ. Νικόλα. Συνεχίζετε παραλιακά προς τα νότια, στην αρχή σε μονοπάτι και στη συνέχεια σε χωματόδρομο, που τελικά καταλήγει στο Χωριό. Αν δεν είστε πολύ κουρασμένοι, σας προτείνουμε να κόψετε αριστερά λίγο πριν τον Αγ. Νεκτάριο, να βγείτε στη θάλασσα (μια βουτιά είναι ότι πρέπει) και να συνεχίσετε παραλιακά, μέσα από τα γραφικά σπιτάκια και τα σύρματα της Γούπας. Η επιστροφή γίνεται από τον κανονικό δρόμο.
Διαδρομή 2η: Χωριό - Σκιάδι – Μαυροσπήλια
Διάρκεια: 3 ώρες
Ξεκινήστε από τον ΟΤΕ και λίγο πριν τον Αγ. Ευστάθιο στρίψτε αριστερά ακολουθώντας τα μπλε βέλη. Η πρώτη ώρα της διαδρομής αυτής είναι κοινή με τη διαδρομή που οδηγεί στο Παλιόκαστρο.Για να βγείτε από το χωριό, στην πρώτη διακλάδωση θα κάνετε δεξιά κι εκεί που τελειώνει ο δρόμος αριστερά. Κάποιες διακλαδώσεις με μικρότερα μονοπάτια δύσκολα θα σας μπερδέψουν εφόσον εσείς συνεχίζετε πάντα στο φαρδύτερο και καλοστρωμένο στα περισσότερα σημεία καλντερίμι.Περίπου μισή ώρα μετά περνάτε από τους Αγ. Ανάργυρους και λίγο παρακάτω αριστερά, έξω από το δρόμο, τον Προφήτη Ηλία. Περίπου 45-50 λεπτά από το Χωριό, θα πρέπει να κάνετε αριστερά, ενώ ακόμα ακολουθείτε τα μπλε και κόκκινα βέλη. Στο σημείο αυτό μπορείτε εναλλακτικά να έρθετε με δικό σας μεταφορικό μέσο, από χωματόδρομο μέτριας βατότητας. Το μονοπάτι, λίγο στενότερο από πριν συνεχίζει κατά μήκος της πλαγιάς, ενώ δεξιά σας η κορυφή είναι ο Σκλάβος (βλέπετε τον αναμεταδότη του ΟΤΕ). Καθώς αφήνετε το Σκλάβο πίσω σας, το μονοπάτι χωρίζεται στα δύο με ευκρινή διακλάδωση: για το Σκιάδι θα συνεχίσετε ευθεία ενώ για το Κάστρο θα κάνετε δεξιά. Ήδη από αυτό το σημείο το Σκιάδι φαίνεται και παρόλο που το μονοπάτι δεν είναι πολύ καλά διακριτό, είναι δύσκολο να μπερδευτείτε. Πρόκειται για ένα σπάνιο γεωλογικό σχηματισμό, που μοιάζει με μανιτάρι και είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης από τον άνεμο.Αν θέλετε να συνεχίσετε προς τη θάλασσα, από το Σκιάδι θα κατηφορίσετε προς τα ΒΔ (δηλαδή δεξιά ως προς την πορεία που είχατε), ακολουθώντας αυτή τη φορά τα κόκκινα βέλη). Κατεβαίνοντας την πλαγιά, θα βρείτε δρόμο περίπου ένα μέτρο φαρδύ, που συνεχίζει ανάμεσα σε πέτρινους φράχτες και καταλήγει στην παραλία Μαυροσπήλια.
Διαδρομή 3η: Χωριό - Παλαιόκαστρο – Αγιόκλημα
Διάρκεια: 3,5 ώρες
Ακολουθήστε τη διαδρομή προς το Σκιάδι, μόνο που στη διασταύρωση, λίγο πρίν αφήσετε το Σκλάβο πίσω σας, θα στρίψετε δεξιά (προς Β) ακολουθώντας τα κόκκινα βέλη και συνεχίζοντας να έχετε το Σκλάβο δεξιά σας. Η διαδρομή αυτή έχει εντυπωσιακή θέα στις δυτικές βραχώδεις ακτές του νησιού. Αμέσως βορειότερα από το Σκλάβο είναι το Παλιόκαστρο, που είναι και η ψηλότερη κορυφή του νησιού. Το μονοπάτι περνάει από τη δυτική πλευρά του αλλά δε συνεχίζει μέχρι την κορυφή. Για όσους θέλουν να απολαύσουν πανοραμική θέα στο Αιγαίο, η ανάβαση είναι πιο εύκολη από την ανατολική πλευρά.Από το σημείο αυτό μπορείτε να επιστρέψετε ή να συνεχίσετε προς την παραλία Αγιόκλημα. Το μονοπάτι κατηφορίζει με μικρή κλίση μέχρι που φτάνετε σε ένα καλύβι με πέτρινο αλώνι μπροστά. Από κάτω σας βλέπετε τον κόλπο του Αγιοκλήματος που είναι σχετικά πιο βαθύς από τους άλλους και έχει δύο μικρές παραλίες στο μυχό του. Αν και το μονοπάτι για τα τελευταία 200μ χάνεται η κατάβαση δεν είναι επικίνδυνη.
Διαδρομή 4η: Χωριό - Μοναστήρια – Σούφι
Διάρκεια: 2 ώρες
Για να πάτε προς τα Μοναστήρια, προχωράτε συνεχώς προς βορρά, σε μία ευθεία, ακολουθώντας τα κόκκινα βέλη. Η διαδρομή ξεκινάει από τον Αγ. Ευστάθιο με κατηφορικό καλντερίμι, που οδηγεί σε ρεματιά, με το μοναδικό πέτρινο γεφύρι της Κιμώλου. Δεν το περνάτε, αλλά παίρνετε την αριστερή διακλάδωση, ενώ δεξιά σας, λίγο πιο έξω από το μονοπάτι, βλέπετε τα ξωκλήσια του Αγ. Πνεύματος και της Αγ. Ζώνης.Μετά από 1 περίπου χιλιόμετρο, συναντάτε το χωματόδρομο που έρχεται από το Κλήμα και τον ακολουθείτε, παραμένοντας στην ίδια κατεύθυνση. Μετά από 300 περίπου μέτρα, ο χωματόδρομος όπου βαδίζατε συνεχίζει προς τα δεξιά, ενώ εσείς συνεχίζετε την πορεία σας, σε ένα μικρότερο χωματόδρομο. Λίγο πριν το τέλος του χωματόδρομου, που οδηγεί στα αντικρινά μελίσσια, προσέξτε μη χάσετε τα βέλη δεξιά σας, που οδηγούν στο μονοπάτι προς τα Μοναστήρια. Ανεβαίνετε την πλαγιά από το δεξί μέρος μικρής ρεματιάς με προορισμό ένα μισογκρεμισμένο σπιτάκι, που φαίνεται στο διάσελο.Πριν αρχίσετε να κατεβαίνετε, αξίζει μία στάση για να απολαύσετε τη θέα στα Μοναστήρια, ενώ απέναντι, από δυτικά προς ανατολικά βλέπετε, τη Σέριφο, την Αντίπαρο, τη Σίκινο και τη Φολέγανδρο. Το κατέβασμα θέλει λίγο προσοχή γιατί σε μερικά σημεία το μονοπάτι έχει καταστραφεί από τις βροχές. Το εκκλησάκι είναι της Παναγίας και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.Για να βγείτε στο Σούφι, διασχίζετε όλη την παραλία και στο τέλος της κατευθυνθείτε προς τα αριστερά και αμέσως δεξιά. Στο Σούφι, θα βρείτε σκιά ενώ το μέρος είναι ιδανικό για μπάνιο, γιατί απαγκιάζει με όλους τους καιρούς.
Διαδρομή 5η: Χωριό – Ελληνικά
Διάρκεια: 2,5 ώρες
Αφετηρία αυτής της διαδρομής είναι ο Άγιος Χαράλαμπος. Συνεχίζετε στην άσφαλτο που βγαίνει από το χωριό και στο δεύτερο μικρό στενάκι κάνετε δεξιά και αμέσως μετά αριστερά, ακολουθώντας τα καφέ βέλη. Η διαδρομή ακολουθεί ένα καλντερίμι, που σε κάποια σημεία έχει αντικατασταθεί από χωματόδρομο, με υπέροχη θέα στις νότιες παραλίες του νησιού. Αξίζει μια στάση στο ξωκλήσι του Αγ. Παντελεήμονα για να δείτε το εκκλησάκι και να απολαύσατε το τοπίο. Περίπου 600 μέτρα πιο κάτω ο δρόμος συνεχίζει προς τα αριστερά και βγαίνει στον κεντρικό δρόμο. Στρίβετε δεξιά (προς Ελληνικά) και στη δεύτερη διακλάδωση, πριν ο δρόμος αρχίσει να ανηφορίζει, αριστερά. Συνεχίζετε μέχρι να βγείτε στην παραλία της Δέκας. Η συνέχεια της παραλίας προς βορρά είναι τα Ελληνικά και αμέσως μετά τα Μαυροσπήλια.
Διαδρομή 6η: Επάνω Μυρσίνη - Φάρος (Πολύαιγος)
Διάρκεια: 3,5 ώρες
Στη διαδρομή αυτή δύσκολα δίνονται οδηγίες και γι αυτό την προτείνουμε για όσους είναι εξοικειωμένοι με το χάρτη, ενώ καλό θα είναι να διαθέτετε πυξίδα. Από το σημείο που θα σας αφήσει η βάρκα, στο Επάνω Μυρσίνι, ακολουθείτε τα πράσινα βέλη, περνάτε πίσω από ένα παλιό σπιτάκι και αρχίζετε την ανάβαση έχοντας στα δεξιά σας τη χαράδρα που έρχεται από το Κάτω Μυρσίνι. Ανεβαίνετε μέχρι το πιο ψηλό σημείο της χαράδρας και μετά πηγαίνετε κατά μήκος της κορυφογραμμής, πάντα προς τα ανατολικά. Αφήνετε δεξιά την ψηλότερη κορυφή του νησιού και συνεχίζετε κατευθυνόμενοι ΒΑ. Αν πάλι έχετε χρόνο και διάθεση, μια παράκαμψη με σκοπό την ανάβαση στην κορυφή δεν είναι δύσκολη.Όσο προχωράτε, το μονοπάτι γίνεται πιο ευκρινές και απέναντί σας βλέπετε ένα τριγωνομετρικό κολωνάκι από πρέπει να περάσετε. Όπως φαίνεται και από το χάρτη, η κατάβαση στο Φάρο γίνεται από τη βόρεια πλευρά του κόλπου. Τα γαλαζοπράσινα νερά του κόλπου φαίνονται υπέροχα από ψηλά και το καλοκαίρι μια βουτιά επιβάλλεται. Αν κατά λάθος βρεθείτε στη νότια πλευρά το κόλπου (δεξιά όπως βλέπετε τη θάλασσα), μην επιχειρήσετε να κατεβείτε, αλλά γυρίστε προς τα πίσω για να πιάσετε και πάλι το μονοπάτι.