Μακρόνησος (Makronisos)

Το νησί των εξορίστων

• Ιστορία

  Ο χώρος Το βραχώδες και έρημο νησί που εκτείνεται παράλληλα με την ανατολική ακτή της Αττικής είναι η Μακρόνησος. Στο νησί εντοπίζονται ή πιθανολογούνται ενδιαιτήματα μεταλλουργών, κτηνοτρόφων, μελισσοκόμων, μοναχών, σε ασυνεχείς περιόδους, πάντα σε σχέση με τις οικονομικές και άλλες δραστηριότητες των κοντινών περιοχών, της Κέας και της Λαυρεωτικής (του νοτίου άκρου της Αττικής). Διοικητικά η Μακρόνησος ανήκει στην Κέα, ωστόσο τουλάχιστον την τελευταία εκατονταετία φαίνεται να υπήρξε απολύτως εκτός πλαισίου μιας «διάσπαρτης πόλης » του Αιγαίου· υπήρξε απομονωμένη, αν και σήμερα φαίνεται ακόμα και κοντινή στην Αθήνα, κατεξοχήν τόπος εκτός πολιτείας, χώρος απομόνωσης και εξορίας. Το όνομα Μακρόνησος αναφέρεται πρώτη φορά από τα μέσα του 13ου αιώνα. Στο σχήμα της οφείλεται και το αρχαίο όνομα Μάκρις και το μεταγενέστερο Μάκρη, με το οποίο είναι γνωστή τον Μεσαίωνα και μέχρι τον 20ό αιώνα. Το νησί ονομαζόταν και Ελένη, γιατί κατά την παράδοση το επισκέφτηκε η μυθολογική ηρωίδα κατά το ταξίδι της επιστροφής της από την Τροία. Η Μακρόνησος βρίσκεται στη ροή ενός κλάδου του ισχυρού θαλάσσιου ρεύματος που χύνεται από τον Εύξεινο Πόντο στο Αιγαίο· ο βόρειος άνεμος, ο «απαρκτίας» των αρχαίων, ήταν πάντα ισχυρός στην περιοχή· τοπικός ακτοπλοϊκός κίνδυνος ήταν και ο ύφαλος της Τρυπητής στο βόρειο άκρο του νησιού. Στην αρχαιότητα, καθώς οι θαλάσσιες μεταφορές ήταν ταχύτερες και πρακτικότερες από τις χερσαίες, η γύρω περιοχή αποτελούσε πολυσύχναστο θαλάσσιο δρόμο. Έξι αρχαία ναυάγια έχουν εντοπιστεί γύρω από τη Μακρόνησο που χρονολογούνται από τον 2ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ., δύο στον ύφαλο της Τρυπητής, ένα στο ακρωτήριο Κέντρο, ένα στον όρμο Βαθύ Αυλάκι και δύο μεταξύ Μακρονήσου και Θορικού, ενώ ακόμη και τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ορατό το μισοβυθισμένο πλοίο «Apollonia VI» μετά την προσάραξή του στην Τρυπητή το 1980. Στον Μεσαίωνα η Μακρόνησος ήταν, όπως και η Αίγινα και η Σαλαμίνα, ορμητήριο πειρατών. Ο βυζαντινός λόγιος Μιχαήλ Χωνιάτης (μητροπολίτης Αθηνών το διάστημα 1182-1204), αναφέρει τη φτωχή μονή Αγίου Γεωργίου στη Μάκρη και μετανιώνει που δεν την είχε εκκενώσει, ώστε οι πειρατές να έχουν ένα λιγότερο λόγο που θα καθιστούσε το νησί «ενδιαίτημα». Μαρτυρία για ύπαρξη μοναχών στο νησί υπάρχει το 1675 από τον γάλλο ταξιδιώτη Guillet, ενώ πιθανόν ο σημερινός ναός του Αγίου Γεωργίου, ίσως είναι ό,τι επιβίωσε από αυτή τη μονή. Ο γάλλος ταξιδιώτης Tournefort που διανυκτέρευσε στο νησί στις 7 Νοεμβρίου του 1700 είχε διαβάσει στον Πλίνιό του πως η τρικυμία είχε αποκόψει τη Μακρόνησο από την Εύβοια. Η Μακρόνησος όμως γεωλογικά και μεταλλευτικά δεν είναι κομμάτι ούτε της Εύβοιας ούτε των Κυκλάδων, αλλά της Λαυρεωτικής. Φτωχότερη όμως ως προς τη μεταλλοφορία, διαβρωμένη από τη βροχή και τον άνεμο, με λίγο νερό και άγονη, όπως είναι συνήθως οι τόποι με μεταλλοφόρα κοιτάσματα. Μεταλλουργική δραστηριότητα Στους προϊστορικούς χρόνους, στην αντικρινή Λαυρεωτική προσορμίζονταν οι έμποροι του οψιανού που κινούνταν μεταξύ των Κυκλάδων και της ηπειρωτικής …

• Τέχνη

  Η Μακρόνησος μέσα απο την τέχνη Η Μακρόνησος, και οσα διαδραματίστηκαν εκεί, έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες, μουσικούς, ποιητές και δραματουργούς. Επίσης πολλοί εξόριστοι προκειμένου να αντέξουν στη Μακρόνησο ασχολήθηκαν με το γράψιμο, την χειροτεχνία και με θεατρικές παραστάσεις. Ποίηση / Λογοτεχνία: «Μακρονησιώτικα», Γιάννης Ρίτσος «Οι γειτονιές του κόσμου», Γιάννης Ρίτσος «Οδός αβύσσου αρ.0», Μενέλαος Λουντέμης «Μάχη στην άκρη της νύχτας. Το χρονικό της Μακρονήσου», Τάσος Λειβαδίτης «Κείνο το βράδυ..», Μάνος Κατράκης Μουσικά έργα: «Καντάτα για την Μακρόνησο», Θάνος Μικρούτσικος, Γιάννης Ρίτσος «Μακρόνησος», Γιώργος Φαρσακίδης Ταινίες: «Ο Νέος Παρθενώνας», Κώστας Χρονόπουλος, Γιώργος Χρυσοβιτσάνος, Σπύρος Ζάχος, Θανάσης Σκρουμπέλος «Happy Day», Παντελής Βούλγαρης «Σαν Πέτρινα Λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας: Ποιητικές μνήμες από τη Μακρόνησο», Ολιβιέ Ζισουά «Μακρόνησος», Ηλίας Γιαννακάκης, Εύη Καραμπάτσου «Η Ζωή στους Βράχους», Αλίντα Δημητρίου Γνωστοί Έλληνες οι οποίοι βρέθηκαν στην Μακρόνησο Μίκης Θεοδωράκης Γιάννης Ρίτσος Μενέλαος Λουντέμης Τάσος Λειβαδίτης Νίκος Καρούζος Μάνος Κατράκης Νίκος Κούνδουρος Θανάσης Βέγγος

• Δραστηριότητες

  Ιστορικά Μνημεία Η Μακρόνησος, και τα στρατόπεδα που λειτούργησαν εκεί, αποτελούν μνημείο που επισκέπτονται αρκετοί προκειμένου να τιμήσουν τους χιλιάδες ανθρώπους που εξορίστικαν και βασανίστηκαν εκεί για τις ιδέες τους. Τακτικά διοργανώνονται εκδρομές με σκοπό την ιστορική μνήμη. Τουρισμός Πέρα απο την ιστορικότητα του νησιού, αυτό προσφέρει επίσης ανόθευτες παραλίες και μέρη όπου λάτρεις του «σκοτεινού τουρισμού» ή της ερημιάς μπορούν να χαρούν, καθώς το νησί δεν προβάλλεται τουριστικά και έτσι δεν έχει «κοσμικοποιηθεί». Το νησί είναι βατό για πεζοπορία, αν και βραχώδες, και ο περιηγητής μπορεί να δεί τα ιστορικά μνημεία αλλά και να βρεθεί στις διάσπαρτες μικρές παραλίες του.

• Βουνό & Θάλασσα

  Μακρόνησος: Βουνό και θάλασσα, παραλίες, γραφικές παραλίες, λίμνες, ποτάμια, καταρράκτες, φαράγγια, ορειβατικά καταφύγια, κ.α.

• Πληροφορίες

  Μακρόνησος: Ταξιδιωτικές πληροφορίες, πρόγνωση καιρού, δρομολόγια πλοίων, δρομολόγια υπεραστικών λεωφορείων, δρομολόγια αεροπλάνων, χρήσιμα τηλέφωνα, ακτοφυλακή, αστυνομικό τμήμα, δημαρχείο, ΚΕΠ, κ.α.