Λέσβος

Το νησί της Σαπφούς

• Αρχαιολογικοί Χώροι

  Λέσβος: Αρχαιολογικοί χώροι, κλασσική αρχαιότητα, ρωμαϊκή ιστορία, βυζαντινή ιστορία, μεσαιωνικά, ενετικά, κ.α.

• Μουσεία

  Λέσβος: Μουσεία, αρχαιολογικά, βυζαντινά, ιστορικά, πινακοθήκες, λαϊκής τέχνης, νομισματικά, ναυτικά, πολεμικά, κ.α.

• Μοναστήρια

  Λέσβος: Μοναστήρια, μονές, καστρομονάστηρα, χώροι λατρείας, κ.α.

• Ιστορία

  Μία από τις αρχαιότερες πόλεις στον ελληνικό χώρο, κατοικημένη στην ίδια τοποθεσία από την ίδρυσή της, είναι η Μυτιλήνη. Η αρχική της θέση βρισκόταν στο μικρό νησί, όπου και το κάστρο και η ίδρυσή της τοποθετείται το 1183 π.Χ., λίγα χρόνια μετά την άλωση της Τροίας. Μέχρι και τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες, η περιοχή ήταν διαμορφωμένη με ένα νησάκι, που χωριζόταν από τη Λέσβο με ένα κανάλι, μήκους 700 μ. και πλάτους 30 μ., που ονομαζόταν «Εύριπος των Μυτιληναίων». Πρόκειται για τη σημερινή οδό Ερμού. Ένωνε τα δύο μεγάλα λιμάνια της πόλης, το βόρειο της Επάνω Σκάλας και το νότιο. Έτσι, διασχίζοντας το κανάλι, τα καράβια μπορούσαν να αποπλέουν με κάθε καιρό, βόρια ή νότια. Ο σημερινός οικιστικός ιστός της πόλης έχει εξαπλωθεί αρκετά κατά μήκος της παραλίας και περικλείεται από επτά χαμηλούς λόφους. Οι εξελίξεις της αμυντικής τεχνικής των πόλεων, διαμόρφωσαν μέσα από τους αιώνες την τελική μορφή του κάστρου, όπως εμφανίζεται να δεσπόζει πάνω από τον οικισμό. Πιθανολογείται ότι το πρώτο κτίσμα ορθώθηκε επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού, τον 6ο μ.Χ. αι. Ταυτισμένο με τη ζωή της πόλης υπήρξε το μεγαλύτερο στην περιοχή της Μεσογείου, με υπόγειους θαλάμους και στοές, υδατοδεξαμενές και αλλεπάλληλες σειρές από ψηλά τείχη. Το πευκοδάσος που σήμερα βρίσκεται στη νότια πλευρά του, φυτεύτηκε το 1916 από το στράτευμα της Εθνικής Άμυνας του Ελ. Βενιζέλου, όταν πια το κάστρο σαν κτίσμα είχε χάσει κάθε έννοια στρατηγικής σημασίας. Λίγα χρόνια μετά, μέχρι το 1940 σταμάτησε κάθε χρήση του. Στην Προϊστορική εποχή είχε πολλά ονόματα όπως Λασία, Ιμερτή, Πελασγία, Ίσσα, κ.α. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι ο πρώτος έποικός της ήταν ο Μάκαρας γυιός του Ηλίου, ο πιο φημισμένος από τους μυθικούς βασιλιάδες ο οποίος είχε πέντε κόρες: τη Μυτιλήνη, τη Μήθυμνα, την Ίσσα, την Άντισσα και την Αρίσβη, καθώς και τέσσερις γιους: τον Έρεσο, τον Κυδρόλαο, το Νέανδρο και τον Λεύκιππο. Οι κόρες και οι γιοι του Μάκαρα έδωσαν τα ονόματά τους στις κυριότερες πόλεις της Λέσβου, τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα! Το σημερινό της όνομα «Λέσβος» προέρχεται από τον Λέσβο, γιο του Θεσσαλού ήρωα Λάπηθου, συζύγου της Μήθυμνας. Η διαδρομή της Λέσβου μέσα στην ιστορία είναι σημαντική και εντυπωσιάκη, όπως άλλωστε και πολλών πόλεων και περιοχών της Ελλάδας. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι στο νησί αναπτύχθηκε πολιτισμός αντίστοιχος με το μυκηναϊκό, ο οποίος καταστράφηκε και το νησί ερημώθηκε μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα το 1529 π.Χ. Το 1507 π.Χ. έρχονται οι Πελασγοί και το 1393-1184 π.Χ. την κατοικούν οι Αχαιοί. Το 1000 π.Χ. περίπου ιδρύεται στη Λέσβο η Αιολική αποικία των Πενθιλιδών, η οποία αναπτύσσεται και ακμάζει, επεκτείνοντας την εποικιστική της δραστηριότητα στην απέναντι μικρασιατική ακτή που πήρε το όνομα «Μυτιληναίων Αιγιαλός». Στην περιοχή αυτή, κοντά στον τάφο του Αχιλλέα, οι Μυτιληναίοι έκτισαν την πόλη Αχίλλειο. Στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. επεκτείνονται σε όλη την Τρωάδα και γίνονται ισχυρή ναυτική δύναμη. Συμμαχούν με τους Αθηναίους, στη συνέχεια με τους Σπαρτιάτες, τιμωρούνται …

• Έθιμα

  Οι γιορτές και τα πανηγύρια της Λέσβου συναρτώνται με τον «κύκλο του χρόνου». Με τον όρο αυτό προσδιορίζονται οι εκδηλώσεις που σχετίζονται με τα κομβικά κοινωνικά και θρησκευτικά δρώμενα ενός ημερολογιακού έτους, όπως τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Φώτα, οι Απόκριες, το Πάσχα, ο Κλήδονας, ο Δεκαπενταύγουστος και τα Εννιάμερα της Θεοτόκου, ή οι εορτές προστατών-Αγίων, με υπερτοπική ή τοπική αναγνώριση. Τα περισσότερα πανηγύρια πραγματοποιούνται προς τιμήν των Αγίων της Ορθόδοξης εκκλησίας σ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, ιδιαίτερα όμως τη θερινή περίοδο. Η παράδοση των πανηγυριών συνδέεται κυρίως με τον αγροτικό χώρο, με επίκεντρα τόσο τις εκκλησίες των οικισμών, όσο και τα υπαίθρια εξωκλήσια. Παλαιότερα την οργάνωση των πανηγυριών αναλάμβαναν οι κοινότητες, οι επαγγελματικές συντεχνίες, καθώς και οι γεωργικοί και κτηνοτροφικοί σύλλογοι. Σήμερα, πολλά πανηγύρια διατηρούνται (και) με τη συμβολή πολιτιστικών συλλόγων ή των λέσβιων ομογενών, ενώ αρκετά έχουν πλέον ξεχαστεί. Μερικά πανηγύρια είχαν περισσότερο «κλειστό» τοπικό χαρακτήρα, ενώ άλλα προσελάμβαναν μια «υπερτοπική» παλλεσβιακή διάσταση, προσελκύοντας μεγάλα πλήθη επισκεπτών /προσκυνητών, ακόμη και απο χριστιανικές κοινότητες της Μ. Ασίας (πριν το 1922). Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το πανηγύρι της Παναγίας στην Αγιάσο, καθώς και το πανηγύρι του Ταξιάρχη στον Μανταμάδο, όπου συνέρρεαν μέχρι το 1922 πλήθη προσκυνητών από την απέναντι Μικρασιατική ακτή, κυρίως τη Σμύρνη και το Αϊβαλί. Τα πανηγύρια αυτά διαρκούσαν πολλές μέρες και έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική ζωή του τόπου. Τα μεγάλα, αλλά (ακόμη) και τα μικρότερα πανηγύρια έπαιζαν σημαντικό ρόλο στα λεσβιακά εμπορικά και βιοτεχνικά δίκτυα, αφού αποτελούσαν ευκαιρία για την έκθεση και πώληση διαφόρων αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων, ή για την παρουσίαση και αγοραπωλησία ζώων. Σήμερα αυτή η διάσταση έχει εκλείψει, αλλά συνεχίζουν να αποτελούν χώρους διακίνησης φθηνών οικιακών και ψυχαγωγικών προϊόντων, καθώς και παιδικών παιχνιδιών πανελλαδικής και λεσβιακής παραγωγής. Η εορταστική κοινωνικοποίηση στους χώρους των πανηγυριών ολοκληρώνεται με τη διασκέδαση και το χορό στα καφενεία και τις πλατείες των χωριών, με άφθονο ποτό, φαγητό και μουσική που παίζουν λεσβιακά μουσικά συγκροτήματα. Παλιότερα το ρεπερτόριο αυτών των συγκροτημάτων συμπεριελάμβανε αποκλειστικά συγκεκριμένους σκοπούς και τραγούδια κυρίως μικρασιάτικης προέλευσης, όπως ζεϊμπέκικα, καρσιλαμάδες, συρτούς και μπάλλους. Σήμερα ακολουθεί τα πανελλήνια μουσικά πρότυπα, αλλά εξακολουθεί να εμπλουτίζεται με ορισμένα «κλασσικά» «μικρασιάτικα», που έχουν διαχρονική επιτυχία. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ορισμένα έθιμα που εμφανίζονταν αποσπασματικά (μόνο) σε ορισμένα κεντρικά πανηγύρια, τείνουν σήμερα να προσλάβουν μια δομική υπερτοπική διάσταση που χαρακτηρίζει το σύνολο των λεσβιακών πανηγυριών. Ένα απ' αυτά, είναι η συμβολική περιφορά και η τελετουργική σφαγή ενός ανθοστολισμένου ταύρου με τη συνοδεία μουσικής, καθώς και η …

• Δραστηριότητες

  Η χλωρίδα του νησιού περιλαμβάνει 847 ανώτερα φυτά (αγγειόσπερμα – γυμνόσπερμα) και άλλα 17 είδη αγγειόφυτων (φτέρες κλπ.). από αυτά, 24 είδη είναι ενδημικά της Λέσβου ή των νησιών του ΒΑ Αιγαίου και της Μικράς Ασίας. Στα ενδημικά της Λέσβου περιλαμβάνονται τα Alyssum lesbiacum και το Asperula nitida mytilinica. Η πανίδα της Λέσβου περιλαμβάνει 304 είδη σπονδυλωτών ζώων (πλην ψαριών) και μεγάλο αριθμό ασπόνδυλων, τα οποία όμως δεν έχουν καταγραφεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Τα σπονδυλωτά της Λέσβου περιλαμβάνουν: 5 αμφίβια, 22 ερπετά, 260 πουλιά, 17 χερσαία θηλαστικά (επιπλέον υπάρχουν 2-3 καθαρά θαλάσσια είδη – δελφίνια κλπ.). Στις ΝΔ ακτές του νησιού, γύρω από την Ερεσό επιβιώνουν λίγα άτομα της Μεσογειακής Φώκιας (Monachus monachus) η οποία, ως γνωστόν, απειλείται παγκόσμια με εξαφάνιση. Επίσης η Λέσβος και σε μεγάλο βαθμό η περιοχή της Ερεσού, είναι το μόνο μέρος της Ευρώπης όπου βρίσκεται ο περσικός σκίουρος (Sciurus anomalus), είδος της Δυτικής Ασίας. ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ Είκοσι εκατομμύρια χρόνια πριν μία πλούσια βλάστηση με τεράστια αιωνόβια δένδρα, των οποίων η διάμετρος του κορμού έφθαναν τα 8,5 μ., κάλυπταν όλη την περιοχή της δυτικής Λέσβου. Ωστόσο η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα του όρους Όρδυμνος, οδήγησε στην απογύμνωση της περιοχής και στην απολίθωση της τοπικής χλωρίδας. Σήμερα το φαινόμενο αυτό – στο τρίγωνο Άντισσας, Σιγρίου, Ερεσού – είναι επιβλητικό, κυρίως λόγω του χρωματισμού των απολιθωμάτων. Καμία περιγραφή και κανένα άλλο μέσο εκτός από μια επιτόπου επίσκεψη, δεν μπορεί να αποκαλύψει επαρκώς το πραγματικό θαύμα, την ομορφιά και την περίεργη έλξη που το Απολιθωμένο Δάσος προκαλεί στον επισκέπτη, ο οποίος θα παρατηρήσει τα περισσότερα απολιθωμένα δένδρα με τις ρίζες τους, στην ίδια ακριβώς θέση που βρισκόταν πριν απολιθωθούν! Υπάρχει επίσης ένα υποβρύχιο τμήμα του στο Σίγρι. Το απολιθωμένος δάσος της Λέσβου είναι επίτιμο μέλος των “European Georparks”. Στην ίδια περιοχή, βρίσκεται και το περίφημο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Σιγρίου με πληθώρα εκθεμάτων (κορμοί, φύλλα, βλαστοί κλπ). Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν και τα παλαιοντολογικά απολιθώματα στην περιοχή Βρίσας (Δήμος Πολυχνίτου) με σπουδαιότερα ευρήματα σιαγώνες και οστά σπανιότατου είδους υπερμεγεθών πιθήκων, χαυλιόδοντες ελεφάντων, μικρά τεμάχια του σώματος γιγάντιας χελώνας, της οποίας ομοίωμα εκτίθεται στο μουσείο-συλλογή της Βρίσας κ.α.

• Βουνό & Θάλασσα

  Λέσβος: Βουνό και θάλασσα, παραλίες, γραφικές παραλίες, λίμνες, ποτάμια, καταρράκτες, φαράγγια, ορειβατικά καταφύγια, κ.α.

• Πληροφορίες

  Λέσβος: Ταξιδιωτικές πληροφορίες, πρόγνωση καιρού, δρομολόγια πλοίων, δρομολόγια υπεραστικών λεωφορείων, δρομολόγια αεροπλάνων, χρήσιμα τηλέφωνα, ακτοφυλακή, αστυνομικό τμήμα, δημαρχείο, ΚΕΠ, κ.α.