Κατά τη μυθολογία πάντα, ο Λυκάονας είχε πενήντα γιους και μία θυγατέρα, την πανέμορφη Καλλιστώ την οποία ερωτεύθηκε ο Ζευς. Η ζηλότυπη όμως Ήρα μεταμόρφωσε την ετοιμόγεννη Καλλιστώ σε άρκτο και όταν γεννήθηκε το παιδί ονομάστηκε Αρκάς, δηλαδή παιδί της άρκτου. Τότε και η χώρα που γεννήθηκε ο Αρκάς, άλλαξε όνομα και από Πελασγία ή Απία (χώρα των απιδιών) που λεγόταν, μετονομάστηκε Αρκαδία.
Αλλά η Αρκαδία είχε και το δικό της θεό, τον Πάνα τον κατ'εξοχήν θεό των Αρκάδων που ήταν το σύμβολο της μουσικής και του έρωτα. Ο τραγόμορφος αυτός θεός με την παράξενη όψη του και τη σύριγγα (αυλό) που έπαιζε στις κατάφυτες πλαγιές του Μαινάλου, βρισκόταν σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο, συνήθως ερωτικό, με τις χαριτωμένες νύφες των ποταμών και των δασών. Η Αρκαδία εθεωρείτο ανέκαθεν ο επίγειος παράδεισος του ποιμενικού και ανέμελου βίου, η περιοχή της βουκολικής αμεριμνησίας και της απόλυτης ελευθερίας.
Έτσι, στις ευρωπαϊκές χώρες μετά την Αναγέννηση, επικράτησε η φράση "et in Arcadia ego" (= έζησα κι εγώ στην Αρκαδία) που βρέθηκε γραμμένη στον πίνακα του Πουσσέν «οι βοσκοί της Αρκαδίας» ως επίγραμμα σε ένα τάφο βοσκού στην Αρκαδία. Από τότε και μετά το όνομα της Αρκαδίας συνδέθηκε σταθερά με την ευτυχισμένη βουκολική ζωή της υπαίθρου και συνετέλεσε στη σύνθεση και διάδοση του περίφημου «Αρκαδικού ιδεώδους» του «Αρκαδισμού», που σημαίνει μια νοσταλγική ενατένιση και αναφορά στη μυθική κοινωνία των Αρκάδων ποιμένων, ένα εξωπραγματικό όνειρο φυγής από τον ταραγμένο κόσμο της βίας και της εκμετάλλευσης και την επιστροφή σ' έναν κόσμο αιώνιας αθωότητας και γαλήνης που θα στηρίζεται στην αμοιβαία αγάπη, την αγαθή συνεργασία και την ευγενική άμιλλα των μελών της...
Στα νεότερα χρόνια η Λευτεριά της Ελλάδας ξεκίνησε από την Αρκαδία, την Τριπολιτσά και το Φάλανθο, την Καρύταινα και τη Δημητσάνα. Ονόματα όπως: Κολοκοτρώνης, Νικηταράς, Γρηγόριος Ε', Παλαιών Πατρών Γερμανός, Δεληγιάννης, Κεφάλας, Φωτάκος… Βαλτσέτι, Βέρβενα, Δολιανά, Γράνα… είναι αυτά που από μέσα τους πήγασε η Επανάσταση του '21! Αργότερα, ο «πατέρας της Δημοκρατίας» Αλεξ. Παπαναστασίου καθώς και σύγχρονοι Πολιτικοί, πατρίδα έχουν την Αρκαδία!
Όμως η Αρκαδία, γέννησε και τις μεγάλες Μορφές των Γραμμάτων και των Τεχνών: Μητρόπουλος, Βάρβογλης, Τσαρούχης, Μπουτζιάνης, Καρυωτάκης, Συνοδινός, Γκάτσος, Ουράνης…

ΑΣΤΡΟΣ
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι κάτοικοι της Κυνουρίας ήταν αυτόχθονες. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Τα παλιότερα σημάδια ανθρώπινης παρουσίας στην Κυνουρία χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή ή και παλιότερα, σύμφωνα με τα λίθινα εργαλεία από πυριτόλιθο που εντόπισα επιφανειακά στο Παράλιο Άστρος και στο Ξεροκάμπι. Όμως και σε άλλα σημεία της Κυνουρίας (Χερρονήσι, Κουτρί, Άνω Μελιγού, Πρασιές, Παλιοχώρι, Πηγάδι Κοσμά), βρέθηκαν λίθινα εργαλεία που ανήκουν στη νεολιθική και στην πρώιμη εποχή του Χαλκού. Πρόκειται για λίθινους πελέκεις, αξίνες, λίθινους τριπτήρες, αιχμές βελών από οψιανό και εργαλεία οψιανού. Επίσης, κεραμικά ευρήματα που χρονολογούνται στη νεολιθική και στην εποχή του Χαλκού, έχουν βρεθεί στις παραπάνω περιοχές, κυρίως όμως στο Παράλιο Άστρος, στο Χερρονήσι, στο Ξεροκάμπι και σε δύο σπήλαια, στο σπήλαιο Λεωνιδίου δίπλα στο Μοναστήρι της Σίντζας και στο σπήλαιο Άσουλα στο Χάραδρο.
Στα μυκηναϊκά χρόνια αναπτύσσονται παραθαλάσσιοι οικισμοί στο Παράλιο Άστρος (Πυράμια-Άστρον), στο Λεωνίδιο (Πρασιές), αλλά και στα ενδότερα (Ξεροκάμπι, Σοβάλα Πραστού, Παλιοχώρι, Βασκίνα). Στην ίδια εποχή κατοικούνται και τα δύο σπήλαια που προαναφέρθηκαν.
Από τον 8ο αιώνα και έπειτα την Κυνουρία διεκδικούν με πείσμα οι Σπαρτιάτες και οι Αργείοι. Μετά από αλλεπάλληλες συγκρούεις φθάνουμε σε μια από τις συγκλονιστικότερες μάχες της ελληνικής ιστορίας, τη μάχη που δόθηκε το 546 π.Χ. και έμεινε στην ιστορία ως «μάχη της Θυρέας» ή «μάχη των εξακοσίων επίλεκτων», στην οποία νικητές αναδείχτηκαν οι Σπαρτιάτες. Μετά από αυτή τη μάχη, ολόκληρη η Κυνουρία εντάσσεται στην επικράτεια της Σπάρτης και ακολουθεί την τύχη της ως το 338 π.Χ.
Πληροφορίες για την Κυνουρία στα αρχαϊκά χρόνια, αντλούμε κυρίως από τα αναθήματα δύο μεγάλων ιερών, του Τυρίτα, ανάμεσα στα Μέλανα και στον Τυρό, και του Μαλεάτα στον Κοσμά, από ευρήματα τάφων της πόλης των Πρασιών στο Λεωνίδιο και των οικισμών στα Μαρμαράλωνα στο Ξεροκάμπι και στο Κουτρί Άνω Μελιγούς (από όπου και το μαρμάρινο κεφαλάκι της Μελιγούς, τώρα στην Κοπεγχάγη). Στην ίδια εποχή πρέπει να πραγματοποιήθηκαν σημαντικά έργα οδοποιίας, την επιμέλεια των οποίων είχαν οι βασιλείς της Σπάρτης, με την κατασκευή αμαξιτών δρόμων που οδηγούσαν από τη Σπάρτη στην πεδιάδα της Θυρεάς και αλλού.
Σε σχέση δυστυχώς με το οδικό δίκτυο της αρχαίας Κυνουρίας αξίζει να μνημονευθεί το Ιερό του Ενόδιου Ερμή στη θέση Φονεμένοι, πάνω στον Ζυγό, μισή ώρα δυτικά από τον Άγιο Πέτρο. Εδώ υπήρχαν τρεις λιθοσωροί, οι Ερμές, οι οποίες σηματοδοτούσαν και τα όρια των τριών επικρατειών, της Σπάρτης, του Άργους και της Τεγέας. Τα ιερά των τριών κρατών προς τιμήν του Ερμή στους Φονεμένους αποτελούν ένα μοναδικό αρχαιολογικό χώρο, με τεράστια σημασία.
Οι λιθοσωροί, η λατρεία του Ενόδιου Ερμή και το τμήμα του αμαξιτού οδικού δικτύου που περνούσε από κει, συμπληρώνουν ένα εξαιρετικό σύνολο, που αποτελεί μνημείο της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, αιώνιο σημάδι των συνόρων που χώριζαν τρεις επικράτειες και των δρόμων που τις ένωναν. Ωστόσο, τα μνημεία αυτά, δεν έτυχαν της μέριμνας που τους αναλογούσε, δυστυχώς με επιπτώσεις που δύσκολα θα ήταν ανατρέψιμες.
Οι κυριότεροι οικισμοί της Κυνουρίας στα κλασικά χρόνια αναπτύχθηκαν στις Πρασιές, στην παραλία του Αγ. Ανδρέα όπου βρισκόταν, πιθανότατα, η πόλη Ανθήνη και στη Θυρέα. Το 430 ο Αθηναίος στρατηγός Περικλής, με μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων έρχεται στις Πρασιές, ερημώνει τη γη κόβοντας τα δέντρα και στη συνέχεια κυριεύει και λεηλατεί την πόλη. Το 431 οι διωγμένοι από το νησί Αιγινήτες, εγκαταστάθηκαν στη Θυρεάτιδα και το 424 π.Χ. χτίζουν το επί τη θαλάσση τείχος, πιθανότατα στη χερσόνησο του Παραλίου Άστρους. Ωστόσο, η κατασκευή του οχυρωματικού αυτού έργου διακόπηκε από τους Αθηναίους, οι οποίοι το 424 π.Χ., με επικεφαλής τον Νικία, ήλθαν στη Θυρέα, την κυρίευσαν και την κατέστρεψαν. Το 338, μετά τη μάχη στη Χαιρώνεια, ο Φίλιππος Β' επεδίκασε την Κυνουρία στους Αργείους. Έτσι, στα ελληνιστικά χρόνια, η Κυνουρία γνωρίζει νέα ακμή έχοντας περάσει στην επικράτεια του Άργους. Οι οικισμοί οχυρώνονται, δημιουργούνται νέοι και γενικά υπάρχει στην περιοχή έντονη δραστηριότητα και ζωή. Εκτός από τις Πρασιές που ακμάζουν, έχουμε την Πολίχνη στα Πούλιθρα, τη Γλυππία, που ήταν επίσης οχυρωμένος οικισμός ανάμεσα στα χωριά Πλατανάκι και Αγ. Βασίλειος, τον Τυρό, την Ανθήνη στην παραλία του Αγ. Ανδρέα, τον οχυρωμένο οικισμό στον Τσιόροβο Δολιανών και τον οικισμό στο Ελληνικό Άστρους. Την ανάπτυξη των ελληνιστικών χρόνων ακολούθησε μια αισθητή καθίζηση σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας στην Κυνουρία, κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Ο πληθυσμός ελαττώνεται αισθητά και οι οικισμοί ερημώνονται ή φθίνουν. Το μόνο που ξεχωρίζει την εποχή αυτή είναι η έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στην περιοχή της Λουκούς.

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου