Λεωνίδιο
Έθιμο με αερόστατα
Στο παραδοσιακό Λεωνίδιο, πρωτεύουσα της Επαρχίας Κυνουρίας από το 1845 αναβιώνει ένα από τα μοναδικά και πλέον φαντασμαγορικά αναστάσιμα έθιμα της Ελλάδος. Καθ΄ όλη αυτή την περίοδο του Πάσχα, τα παιδιά της κάθε ενορίας ζητούν τη χρηματική συνδρομή των κατοίκων - βγάζοντας ένα δίσκο στην εκκλησία- υπέρ των αερόστατων. Οι πιτσιρικάδες προσπαθούν να πείσουν τους μεγαλύτερους να ρίξουν - στους δίσκους - όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα, για ν΄ αγοράσουν κατόπιν κόλλες, να φτιάξουν περισσότερα αερόστατα ώστε να έλθει πρώτη η ενορία τους στο διαγωνισμό ρίψης των αερόστατων. Η νύκτα της Αναστάσεως στο Λεωνίδιο είναι η νύκτα των αερόστατων. Με το Χριστός Ανέστη από τις πέντε ενορίες παίρνουν φωτιά οι κολλημάρες των αεροστάτων, οι ποτισμένες με λάδι και πετρέλαιο, πληρούν με ζεστό αέρα - που είναι ελαφρότερος - τα αερόστατα και με ένα τεχνικό στρίψιμο τα ωθούν προς τα πάνω απελευθερώνοντάς τα, αυτά ανεβαίνουν στα μεσούρανα και για 30-40 λεπτά κατακλύζουν τον ουρανό.
Τα αερόστατα ετοιμάζονται από τα παιδιά εβδομάδες πριν και από κάθε ενορία αφήνονται εκατό με εκατόν είκοσι.. Δεν γνωρίζουμε την προέλευση του εθίμου, αλλά οι παλιότεροι θυμούνται ότι ξεκίνησε περίπου το 1910-1915. Τα τελευταία χρόνια οι κόλλες που κατασκευάζονται τα αερόστατα έρχονται από την Ιταλία και είναι πολύ ανθεκτικές. Τα χρώματα που συνηθίζονται είναι κόκκινο, κίτρινο, μπλε, πράσινο [και εδώ έχουν βάλλει τα χέρι τους οι ομάδες και τα κόμματα]. Κατόπιν φτιάχνεται η κορυφή, ο κουμπές, ο θόλος του αεροστάτου. Τσακίζουν τις δύο άκρες τριγωνικά, τις κόβουν και μετά τις κολλούν με σύγχρονη κόλλα εμπορίου,[παλιά η κόλλα ήταν από ζυμάρι ή αλευρόκολλα]. Ακολουθεί το καλάμωμα, το ράψιμο δηλαδή λεπτυσμένου καλαμιού στο στόμιο του αεροστάτου. Στο καλάμι τοποθετείται σταυρωτά σύρμα και σένα γάντζο ακριβώς στη διασταύρωση των συρμάτων κρέμεται η κολλημάρα. Το άναμμα της κολλημάρας και το πέταγμα του αεροστάτου μόνο στο Λεωνίδιο και τη στιγμή που ο παπάς ψέλνει το Χριστός Ανέστη, έχει την μοναδική του αξία, πουθενά αλλού.
Γιορτή Μελιτζάνας
Το χαρακτηριστικότερο προϊόν του Λεωνιδίου είναι η περίφημη Τσακώνικη Μελιτζάνα που συγκαταλέγεται μεταξύ των 317 ευρωπαϊκών προϊόντων με προστατευόμενη ονομασία προελεύσεως. Η Τσακώνικη μελιτζάνα είναι η μόνη που έχει γλυκιά γεύση , λόγω του μικροκλίματος της περιοχής και της μη χρήσης γεωργικών φαρμάκων, επίσης ωριμάζει πιο πρώιμα από άλλες περιοχές και ο καρπός της χρησιμοποιείται σε πολλούς συνδυασμούς στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, έχει μήκος περίπου 20εκ., διάμετρο 4εκ., η επιφάνειά της είναι λεία, γυαλιστερή, χρώματος μωβ με ραβδώσεις κατά μήκος, χρώματος ανοικτού μοβ. Ευρύτερα γνωστό για την ποιότητα και τη γεύση του είναι το παραδοσιακό γλυκό κουταλιού το μελιτζανάκι που παρασκευάζεται από μελιτζανάκι μήκους περίπου 5εκ. Τέλη Αυγούστου, κάθε χρόνο, διοργανώνεται η Γιορτή Τσακώνικης Μελιτζάνας Λεωνιδίου. Με την γιορτή αναδεικνύεται ο μόχθος των κατοίκων του Λεωνιδίου και προβάλλονται τα άριστα γεωργικά προϊόντα της περιοχής και ειδικότερα η γλυκιά Τσακώνικη Μελιτζάνα. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια, προσφορά εδεσμάτων και διαγωνισμό φαγητού με βάση την Τσακώνικη μελιτζάνα.
(πηγή: Δήμος Λεωνιδίου, Νότια Κυνουρία)

Νεστάνη Μαντινείας
Το Πανηγύρι του Αη Γιώργη
Πρόκειται για την αναβίωση μιας πανάρχαιας παράδοσης με ρίζες στην αρχαιότητα όπου λατρεύονταν ο Ίππιος Ποσειδώνας, θεός χθόνιος και η Δήμητρα, η θεά της βλάστησης και της καρποφορίας. Μια ομάδα χωρικών ανεβαίνει και στη συνέχεια κατεβαίνει τα 400 μ. από το ύψωμα του Γουλά (πάνω από την Νεστάνη), όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του Αη-Γιώργη, χορεύοντας σαν μέλη χορού αρχαίας τραγωδίας. Οι συμμετέχοντες φορούν την παραδοσιακή τσιπιανίτικη φορεσιά και κρατούν γκλίτσα στολισμένη στην κορυφή με πασχαλιές, αγριοσέλινα και άλλα λουλούδια. Κατεβαίνοντας από το εκκλησάκι περνούν μπροστά από τη Μονή της Γοργοεπηκόου, χορεύοντας και τραγουδώντας το τραγούδι του Αη Γιώργη. Στη συνέχεια φθάνουν στην πάνω πλατεία της Νεστάνης όπου σχηματίζουν μεγάλους κύκλους χορεύοντας συρτό και τραγουδώντας άσματα που θυμίζουν τις περιπέτειες της Τουρκοκρατίας.

Σέρβου Αρκαδίας
Έθιμο Αποκριάς
Το ορεινό χωριό Σέρβου βρίσκεται 15 περίπου χλμ από την κωμόπολη Δημητσάνα, στο δρόμο προς Βυτίνα-Λαγκάδια. Την περίοδο της Αποκριάς, οι μπούλες (μεταμφιεσμένοι) αυτοσχεδιάζουν επιλέγοντας για την μεταμφίεση τους παλιά ρούχα, φουστανέλες και οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Ο κόσμος τους καλοδεχόταν στα σπίτια του και τους κερνούσε κρασί και γλυκό προσπαθώντας να τους αναγνωρίσει. Το Σάββατο, αφιερωμένο στις ψυχές, οι γυναίκες έφτιαχναν «σπειριά» (σιτάρι βρασμένο) και τα πήγαιναν στην εκκλησία. Μετά πήγαιναν στο νεκροταφείο και άναβαν τα καντήλια στους νεκρούς τους. Την Κυριακή της Απόκρεω, έτρωγαν κρέας ενώ την Τυρινή έτρωγαν μόνο γαλακτοκομικά χωρίς κρέας. Την τελευταία Κυριακή, οι γυναίκες έπλαθαν μακαρόνια, τα έβραζαν, τα τοποθετούσαν στα πιάτα κατά στρώματα με μυζήθρα και τα τσιγάριζαν με καυτό λίπος. Το δείπνο συμπληρωνόταν με αβγά ψημένα στη φωτιά. Τα έβαζαν όρθια στη στάχτη στη σειρά, ένα για τον καθένα. Όποιου το αβγό ίδρωνε σήμαινε ότι αυτός ήταν τεμπέλης. Όποιου το αβγό έσπαζε, σήμαινε ότι έσκαγαν οι εχθροί του. Την Καθαρά Δευτέρα το γλέντι συνεχιζόταν στην ύπαιθρο όπου ο κόσμος «έσπαγε τα κούλουμα» με νηστίσιμο φαγητό. Την Τρίτη το πρωί, το γλέντι τελείωνε και άρχιζε η περίοδος της περισυλλογής και η αναμονή του Πάσχα.

Tυρός Αρκαδίας
Πάσχα
Ο Τυρός, κωμόπολη της επαρχίας Κυνουρίας του νομού Αρκαδίας, βρίσκεται ανάμεσα στις υπώρειες του Πάρνωνα και τις ακτές του Μυρτώου πελάγους. Το όνομα του προέρχεται από τον θεό Απόλλωνα Τυρίτη ή Τυρίτα, προστάτη της παραγωγής γάλακτος και τυριού. Ερείπια του ιερού του σώζονται κοντά στο χωριό Πέρα Μέλανα. Η Μεγ. Παρασκευή στον Τυρό ξεκινά με την περιφορά των δύο επιταφίων στην παραλιακή οδό με την συνοδεία ψαροκάικων και σκαφών των επισκεπτών. Το Μεγ. Σάββατο από νωρίς τα παιδιά γεμίζουν τον κόλπο του χωριού από άκρη σε άκρη με χιλιάδες κεριά που φωτίζουν την θάλασσα και συμβολίζουν τις ψυχές των ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί.
Την ώρα της Ανάστασης του Κυρίου, οι Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες ρίχνουν εκατοντάδες πυροτεχνήματα.Στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος τελείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας ένα από τα πιο φαντασμαγορικά έθιμα της Ελλάδας, το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα πάνω σε ειδική σχεδία. Οι Τσάκωνες πυρπολητές συνοδεύουν την καύση με βεγγαλικά και δυναμίτες που φωτίζουν τον Τυρό από άκρη σε άκρη.
Στην ενορία της Αγίας Μαρίνας, την Κυριακή του Πάσχα γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου στην Τσακώνικη διάλεκτο από τους ιερείς του Τυρού. Ακολουθεί γλέντι στην κεντρική πλατεία με παραδοσιακούς χορούς (και τον ιστορικό Τσακώνικο χορό), με σούβλες και ντόπιο κρασί.
Προφήτης Ηλίας Μελάνων
Στις 20 Ιουλίου εορτάζει ο άγιος στο εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία Μελάνων που βρίσκεται στο Λόφο του Αη Λιά νοτιοδυτικά του Τυρού. Οι κάτοικοι του Τυρού και των γύρω χωριών συναντιούνται την παραμονή στο Λόφο όπου υπήρχε ο Ναός του Απόλλωνα του Τυρίτα και αναβιώνουν το παλιό πανηγύρι με φαγητά και λαϊκή ορχήστρα έως το πρωί.
Ξανιδάς
Στις 27 Ιουλίου στην τοποθεσία Πρέγασος εορτάζεται ο Άγιος Παντελεήμονας. Το πανηγύρι ονομάζεται Ξανιδάς γιατί οι κάτοικοι μάζευαν από εδώ τα κλαδιά για το κάψιμο του φούρνου που έδινε ένα ιδιαίτερο ψήσιμο για την επιτυχημένη παρασκευή ψωμιού και παξιμαδιών. Την παραμονή του Ξανιδά προσφέρεται στον κόσμο άφθονο φαγητό και κρασί για διασκέδαση μέχρι πρωίας.
Απολλώνεια
Τον Αύγουστο, η Δημοτική Ενότητα Τυρού διοργανώνει τα «Απολλώνεια». Διοργανώνονται θεατρικές παραστάσεις, χορευτικά, συναυλίες, εκδηλώσεις στην Τσακώνικη διάλεκτο καθώς και αθλητικές εκδηλώσεις όπως ο Απολλώνειος δρόμος στην κλασική διαδρομή, κολυμβητικοί αγώνες, Beach Volley και καλοκαιρινό Camp εκμάθησης αθλημάτων για παιδιά ηλικίας 6-15 ετών.
Γιορτή των Ναυτικών και των Ψαράδων
Κάθε Σεπτέμβριο στον Τυρό γίνεται η γιορτή των Ναυτικών και των ψαράδων προς τιμήν αυτών που εργάστηκαν και έδωσαν την ζωή τους ασκώντας τα επαγγέλματα της θάλασσας. Ο Τυρός διατηρεί μια ναυτική παράδοση 2500 χρόνων. Αναφέρεται σε κείμενα αρχαίων περιηγητών από την εποχή του Παυσανία, του Στράβωνα και του Στέφανου Βυζάντιου μέχρι τον Εβιγλιά Τσελεμπί, τον Τούρκο περιηγητή του 17ου αιώνα.

Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη