Ένα από τα πρώτα νησιά των Κυκλάδων που κατοικήθηκαν είναι η Μήλος Κατά τη μυθολογική παράδοση, ο πρώτος οικιστής του νησιού ήταν ο Μήλος, που προερχόταν από βασιλική οικογένεια, τον οποίο έστειλε από την Κύπρο στο νησί της Μήλου η θεά Αφροδίτη.
Από τα ευρήματα των ανασκαφών διαπιστώθηκε κατοίκηση ήδη από τη Νεολιθική Εποχή (5.οοο π. Χ.) και σύντομα το νησί πλούτισε χάρη στον οψιδιανό λίθο, ένα μαύρο και πολύ σκληρό ηφαιστειακό πέτρωμα που μοιάζει με γυαλί και βγαίνει μόνο στη Μήλο, χρήσιμο για την κατασκευή εργαλείων και όπλων. Κατά την νεολιθική εποχή ήταν ήδη ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο της Μεσογείου. Οι κάτοικοι διεξήγαγαν εξαγωγικό εμπόριο ανταλλάσσοντας τον οψιδιανό με άλλα είδη. Έτσι, ο οψιδιανός της Μήλου έχει βρεθεί στην Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Κύπρο, ακόμα και την Αίγυπτο.
Η σημαντικότερη προϊστορική θέση του νησιού και μία από τις σημαντικότερες του νησιωτικού Αιγαίου είναι η Φυλακωπή, η οποία έχει δώσει το όνομά της σε μια ολόκληρη αρχαιολογική περίοδο. Παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τα τέλη της 3ης χιλιετίας π. Χ. έως την μυκηναϊκή εποχή (14ος αι. π. Χ.), οπότε ιδρύεται ένα μεγαρόσχημο ηγεμονικό κτίριο, που μοιάζει με τα ανάκτορα της ηπειρωτικής χώρας. Το κτίριο αυτό περιλαμβάνει πολλά δωμάτια, διαδρόμους και κεντρική εστία. Στην τρίτη οικιστική περίοδο διαφαίνονται έντονες μινωικές επιδράσεις ενώ στην τέταρτη οι μυκηναϊκές. Κατά την μυκηναϊκή περίοδο (1400 - 1100 π. Χ.) ιδρύθηκε ένα ιερό, που ύστερα από ανασκαφική έρευνα, έδωσε πολλές πληροφορίες για τη θρησκεία και το μυκηναϊκό πολιτισμό στο χώρο του νησιωτικού Αιγαίου. Εντυπωσιακό είναι το επιβλητικό κυκλώπειο τείχος του οικισμού, κατασκευασμένο από ηφαιστειογενείς πέτρες.
Μετά την κάθοδο των ελληνικών φύλων από το Βορρά, Δωριείς εγκαταστάθηκαν στη Μήλο γύρω στα 1000 π. X. Την ίδια περίοδο αρχίζει να χτίζεται στην περιοχή του σημερινού Κλήματος μια νέα πόλη.Αξιοσημείωτο για την κλασσική περίοδο είναι ότι οι κάτοικοι της Μήλου αρνήθηκαν να παραδώσουν το νησί τους στους Πέρσες και πολέμησαν στο πλευρό των υπολοίπων Ελλήνων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και στη μάχη των Πλαταιών. Καταστράφηκαν όμως αυτοί και η πόλη τους το 415 π. X. από τους Αθηναίους, όταν προσπάθησαν να διατηρήσουν την ουδετερότητά τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο.
Μέχρι το 311 π. X. η Μήλος ανήκει στη Μακεδονία και κατόπιν στην Αίγυπτο. H ελευθερία και η ασφάλεια των θαλασσών, χάρη στον ισχυρό στόλο των Πτολεμαίων, δίνουν την ευκαιρία για νέα οικονομική άνθιση του νησιού, γεγονός που συνέβαλε και στην ανάπτυξη των τεχνών. Το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης (μουσείο Λούβρου) και ο επιβλητικός Ποσειδών, ύψους 2,50 μ. (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών) αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της νέας αυτής ακμής.
Κατά την Ελληνιστική περίοδο η Μήλος κοσμείται με μαρμάρινο θέατρο, το οποίο συνέχισε να λειτουργεί και κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο -όπως φαίνεται από επισκευές και αναδιαμόρφωση που του έγινε.Τον 1ο μ. Χ. αιώνα εμφανίζεται στο νησί ο Χριστιανισμός. Δημιουργούνται οι Κατακόμβες, οι μεγαλύτερες στον ελλαδικό χώρο και από τις πιο αξιόλογες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το 1207, όπως και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, πέρασε στην κυριαρχία των Ενετών και παρέμεινε ενετοκρατούμενη μέχρι το 1580, περίοδο κατά την οποία οι Τούρκοι κυριαρχούν στη Μήλο και στα νησιά του Αιγαίου γενικότερα. Την εποχή εκείνη η Μήλος γίνεται ορμητήριο πειρατών, οι οποίοι βρίσκουν στις διάσημες σπηλιές της καταφύγιο. Η Μήλος ήταν ένα από τα νησιά των Κυκλάδων που πρωτοστάτησαν στην ελληνική επανάσταση. Το 1832 ενώθηκε με την Ελλάδα.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου