Η Ρόδος, σύμφωνα με τη Μυθολογία, αναδύεται από τη θάλασσα με προσταγή του Δία για να γίνει δώρο στον Απόλλωνα. Άλλος μύθος θέλει τους πρώτους κατοίκους του νησιού να είναι οι Τελχίνες. Από την αδελφή τους, την Αλία, ο Ποσειδώνας απέκτησε μία κόρη, τη Ρόδο, η οποία έγινε γυναίκα του Ήλιου και έδωσε το όνομα της στο νησί. Η αρχαιολογική σκαπάνη απέδειξε ότι το νησί πρωτοκατοικήθηκε κατά τα νεολιθικά χρόνια (τρίτη χιλιετία π.Χ.), άκμασε τη Μινωική περίοδο (1900 - 1450 π.Χ.), ενώ κατά τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. έγινε η εγκατάσταση των Αχαιών. Το 10ο π.Χ. αιώνα έφτασαν και εγκαταστάθηκαν οι Δωριείς. Στο σημείο αυτό ο μύθος εφάπτεται με την ιστορία και μας πληροφορεί πως ο γιος του Ηρακλή, ο Τληπόλεμος, εγκαταστάθηκε στη Ρόδο μαζί με τους Δωριείς και οργάνωσε τις τρεις κύριες πόλεις του νησιού Λίνδο, Κάμειρο και Ιαλυσό, οι οποίες στη συνέχεια αποτέλεσαν μαζί με την Κω, την Κνϊδο και την Αλικαρνασσό την περίφημη «Δωρική Εξάπολη».
Η γεωπολιτική θέση της Ρόδου στη ΝΑ άκρη του Αιγαίου συντέλεσε στην ταχεία ναυτική και εμπορική ανάπτυξη του νησιού, κατά την αρχαϊκή εποχή (7ος - 6ος αι.. π.Χ.). Ιδρύθηκε τότε μια πληθώρα αποικιών και η επιρροή των Ροδίων επεκτάθηκε στα γύρω νησιά. Το πολίτευμα που επικράτησε στα χρόνια αυτά ήταν αριστοκρατικό και η Λίνδος τον 6ο αιώνα είχε τύραννο τον Κλεόβουλο, έναν από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας. Στο γύρισμα του 5ου αι. π.Χ. η Ρόδος αναγκάστηκε να υποστεί τις συνέπειες της εμφάνισης των Περσών στο Αιγαίο. Φαίνεται ότι υποχρεώθηκε να δεχθεί κάποια μορφή περσικής κυριαρχίας, αφού κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) συμμετείχαν και ροδιακά πλοία στο πλευρό των Περσών.
Το 478 π.Χ. οι Ρόδιοι προσχώρησαν στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία και παρά τη δωρική τους καταγωγή, στην αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου (431 - 404 π.Χ.) βρέθηκαν στην παράταξη της Αθήνας. Το 412 όμως στασίασαν και, με την βοήθεια της Σπάρτης, στήριξαν την Πελοποννησιακή Συμμαχία. Τότε (411 π.Χ.), οι τρεις ροδιακές πόλεις, η Ιαλυσός, η Λίνδος και η Κάμειρος, συναποφάσισαν την ίδρυση μιας νέας πόλης, που αποπερατώθηκε το 408 π.Χ. Η νέα πόλη δομήθηκε στην πλαγιά του λόφου της Ακρόπολης, σύμφωνο με το ιπποδάμειο σύστημα. Αποτελούνταν από μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα και διέθετε πλήρες αποχετευτικό σύοτημα. Στο χώρο της Ακρόπολης διευθετήθηκαν το Στάδιο, το Ωδείο, η Βιβλιοθήκη, το Γυμνάσιο, ο ναός του Απόλλωνα και οι υπόλοιποι λατρευτικοί χώροι και τα σημαντικά δημόσια κτίρια. Η νέα πόλη δεν άργησε να καταστεί το πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του νησιού.
Στις αρχές tou 4ου αιώνα π.X. η Ρόδος βρισκόταν άλλοτε κάτω από την επιρροή χης Αθήνας (Β' Αθηναϊκή Συμμαχία) και άλλοτε της Σπάρτης. Κατέστη πάλι ανεξάρτητη το 323 π.Χ. Στους λεγόμενους «πολέμους των διαδόχων» που ακολούθησαν, κατόρθωσε να αποκρούσει το Δημήτριο τον Πολιορκητή. Σε ανάμνηση αυτής της νίκης κατασκευάστηκε ο «Κολοσσός της Ρόδου».
Παρά τους εξωγενείς κλυδωνισμούς, η δύναμη της Ρόδου αυξανόταν συνεχώς και από τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., και μετά την ποικιλόμορφη κάμψη της Αθήνας, αναδείχθηκε στην πιο αξιόλογη ναυτική δύναμη του Αιγαίου, ενώ κυριάρχησε στο εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο. Ο «Ροδιακός Ναυτικός Κώδικας» ήταν τόσο περισπούδαστος που τηρήθηκε και από τους Ρωμαίους και από τους Βυζαντινούς, Το πολίτευμα της στα χρόνια αυτά ήταν ένας συγκερασμός δημοκρατικού και «αριστοκρατικού» αλλά με γνώμονες την ευνομία και την κοινωνική μέριμνα για όλους. Ο πνευματικός πολιτισμός της Ρόδου είχε ανάλογη ανάπτυξη προς τον υλικό. Διάσημα τέκνα της υπήρξαν ο Κλεόβουλος ο Ρόδιος, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, ο Εύδημος ο Ρόδιος, γνωστός περιπατητικός φιλόσοφος, ο Τιμοκρέων ο περιπατητικός φιλόσοφος, ο Τιμοκρέων ο Ρόδιος, ξακουστός λυρικός ποιητής, ο στωικός φιλόσοφος Παναίτιος, ο φιλόλογος Σιμμίας και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, ποιητής του έπους «Αργοναυτικά». Λαμπρή φήμη απέκτησε και η Ρητορική Σχολή της Ρόδου κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Διάσημοι έγιναν και οι αθλητές της Ρόδου, με επιφανέστερους τους Διαγοριδείς.
Η πόλη της Ρόδου, προικισμένη με πέντε λιμάνια, αναδείχτηκε πολύ γρήγορα ως η πρώτη πόλη του νησιού. Με πολίτευμα δημοκρατικό είχε ως Αρχές την Εκκλησία του Δήμου, τη Βουλή, πέντε Πρυτάνεις και Επώνυμο Άρχοντα τον εκάστοτε ιερέα του Ήλιου, της θεότητας που προστάτευε το ηλιόλουστο νησί.
Η πρώτη περίοδος είναι για τη Ρόδο μια εποχή αστάθειας, συχνών πολιτικών μεταβολών και εσωτερικών συγκρούσεων μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών, που υποστηρίζονται αντίστοιχα από την Αθήνα και τη Σπάρτη.
Η διάλυση της 2ης Αθηναϊκής Συμμαχίας, στην οποία από το 378/7 π.Χ. είχε προσχωρήσει η Ρόδος, ευνοεί τον επεκτατισμό του Μαυσώλου και της διαδόχου του Αρτεμισίας, που υποτάσσουν τη Ρόδο στην καρική δυναστεία από το 351 π.Χ. μέχρι το 332 π.Χ. όταν στο προσκήνιο της ιστορίας εμφανίζεται το βασίλειο της Μακεδονίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Εξαιρετικά επίκαιρη γεωγραφική της θέση στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά και οι ιστορικές και πολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται θα ευνοήσουν τη Ρόδο, ώστε να αναδειχθεί σε σπουδαία ναυτική και εμπορική δύναμη, εφάμιλλη και ανταγωνίστρια της Αθήνας πρώτα, διάδοχό της στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο αργότερα.
Η ίδρυση της Αλεξάνδρειας το 331 π.Χ., που ελέγχεται από τους Πτολεμαίους, ευνόησε την εξέλιξη της Ρόδου, η οποία διατηρούσε ιδιαίτερες εμπορικές και πολιτικές σχέσεις μαζί της. Όμως, η άρνηση της Ρόδου να συμπράξει με τον Αντίγονο εναντίον των Πτολεμαίων, αποτέλεσε την αιτία της ρήξης, η οποία κορυφώθηκε με τη δραματική πολιορκία της πόλης το 305/4 π.Χ. από το γιο του Αντίγονου, το Δημήτριο τον Πολιορκητή.
Η Ρόδος κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας (απο το 2ο αι. π.Χ.) εξακολουθούσε να αποτελεί εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο ενώ ασπάσθηκε νωρίς το χριστιανισμό. Συμφωνα με την παράδοση δεν αποκλείεται να κήρυξε στη Ρόδο ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος, αν λάβουμε υπόψη το ομώνυμο εκκλησάκι στο λιμάνι του Αποστόλου Παύλου στη Λίνδο. Στα χρόνια του Διοκλητιανού (284 - 305) η Ρόδος υπήρξε πρωτεύουσα της «Επαρχίας των νήσων». Στο Βυζάντιο καθιερώθηκε ο θεσμός των «Θεμάτων» και η Ρόδος εντάχθηκε στο θέμα των Κιβυρραιωτών. Τα βυζαντινά χρόνια ήταν όμως τρικυμιώδη: Τα 620 μ.Χ. δέχθηκε επίθεση από τους Πέρσες με το Χοσρόη το Β', ενώ στα μέσα του 7ου αιώνα επέδραμαν οι Άραβες με το Μωαβία (ίσως τότε να πουλήθηκε το μέταλλο του Κολοσσού). Το 717 έγινε επιδρομή των Σαρακηνών και το 807 μ.Χ. των Αράβων με τον Χαρούν -αλ -Ρασίντ.
Το 1309 την ιστορική σκυτάλη της κατάκτησης έλαβαν οι Σταυροφόροι. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204), ο διοικητής της Ρόδου, Λέων Γαβαλάς, αυτοαναγορεύτηκε ανεξάρτητος ηγεμόνας του νησιού με βοήθεια των Βενετών. Το 1309 η Ρόδος περιήλθε στην κυριαρχία του Τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Η περίοδος της Ιπποτοκρατίας σηματοδότησε για τη Ρόδο εποχή ακμής ως γέφυρα Ανατολής και Δύσης. Οι Ιωαννίτες Ιππότες προνόησαν να θωρακίσουν το νησί επαρκώς κατά των τουρκικών επιδρομών. Όμως, ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής κατάφερε να πολιορκήσει το νησί και μετά από αντίσταση έξι μηνών να το καταλάβει - να του παραδοθεί - τελικά το 1522. Οι Ιωαννίτες Ιππότες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και να εγκαταλείψουν το νησί στους Τούρκους.
Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Ρόδος υπέστη όσα και ο λοιπός υπόδουλος Ελληνισμός, χωρίς να είναι εφικτή η φανερή συμμετοχή των Ροδίων στην εθνεγερσία. Είτε όμως ως Φιλικοί είτε ως γενναιόδωροι χρηματοδότες του Αγώνα, είτε ως αγωνιστές στην επαναστατημένη Ελλάδα οι Ρόδιοι συνεισέφεραν ουσιαστικά. Το 1830 (πρωτόκολλο Λονδίνου) η Δωδεκάνησος παρέμεινε, χάριν της διπλωματίας, στους Οθωμανούς. Με την ανακήρυξη του Συνταγματος το 1908, οι Ρόδιοι ήλπισαν ότι το τέλος του Σουλτάνου θα επέφερε φιλελευθεροποιήσεις αλλά μάταια, αφού οι Νεότουρκοι άσκησαν μια πολιτική καταπίεσης με στόχο τον αφανισμό του ελληνικού στοιχείου.
Κατά τη διάρκεια του ιταλοτουρκικού πολέμου, οι Ιταλοί κυρίευσαν τη Ρόδο (1912) και την κράτησαν ως τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (1943). Για τρία μαρτυρικά χρόνια τη Ρόδο καταλαμβάνουν οι Γερμανοί. Στις 8 Μαίου 1945 παραδίδονται τα Δωδεκάνησα στις συμμαχικές δυνάμεις, συγκεκριμένα στους Άγγλους. Το 1948 η Ρόδος, όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, ενσωματώθηκε στην Ελλάδα Η πόλη της Ρόδου, που δημιουργήθηκε το 408/7 π.Χ. στο βορειότερο άκρο του νησιού, από τη συνένωση των τριών δωρικών πόλεων, Ιαλυσού, Καμείρου και Λίνδου, γιόρτασε, το 1992 και 1993 τα 2400 χρόνια από την ίδρυσή της. Επίσημο όνομα της νέας πολιτείας ήταν "Δάμος των Ροδίων".

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου