ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Η Καλαμάτα έπεσε στα χέρια των Φράγκων (1209), των Ναβαρραίων (1381) και κατόπιν ελευθερώθηκε από τους Παλαιολόγους.
Ακολούθησε η τουρκική κατοχή (εκτός του χρονικού διαστήματος από το 1685 έως το 1715, οπότε βρισκόταν στην κατοχή των Ενετών)
Στις 23 Μαρτίου 1821, οι Μανιάτες, με αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη κατέλαβαν την πόλη και κήρυξαν την Ελληνική Επανάσταση που έμελλε να απελευθερώσει όλο το γένος από τον τουρκικό ζυγό των 400 χρόνων.

ΘΟΥΡΙΑ
Μια περιοχή με μακραίωνη ιστορία. Οι ρίζες της εντοπίζονται γύρω στα 2500 - 2000 π.Χ. "Άνθεια Βαθύλειμος": το Ομηρικό όνομα της. Ο Παυσανίας αναφέρει: «... οι Φαρές απέχουν από τη θάλασσα εξ περίπου στάδια. Από κει, προχωρώντας κανείς 80 στάδια προς τα ενδότερα της Μεσσηνίας, έχει την πόλη των θουριατών, η οποία λένε πως στα Ομηρικά έπη έχει το όνομα Άνθεια». «Συνοικισμός της κορυφής»: Ετυμολογία του ονόματος Θουρία. Όνομα που άρχισε να επικρατεί στην περιοχή μετά την κατάκτηση της από τους Σπαρτιάτες (τελευταίο τέταρτο του 8ου αι. Π.Χ). Διασχίζοντας το χρόνο είτε ανεξάρτητη είτε κάτω από την κυριαρχία των Λακεδαιμονίων της Σπάρτης, η Θουρία αποτέλεσε την πιο σημαντική πόλη της περιοχής (μέχρι το 300 π.Χ) και μια από τις σημαντικότερες της αρχαίας Ελλάδας. Είναι πολλά και σημαντικά τα ευρήματα που μαρτυρούν την ιστορία της περιοχής: το τείχος, οι ναοί, η υδατοδεξαμενή, οι τάφοι, το θέατρο... Και οι ανασκαφές συνεχίζονται. Θουρία. Το απέραντο πράσινο, τα παραδοσιακά της κτήρια κι οι εκκλησίες της συνθέτουν ένα τοπίο μοναδικό.
Ανέγγιχτη η φυσική ομορφιά της αποτελεί πόλο έλξης τουριστών ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Τοπικές γιορτές και πανηγύρια τονίζουν ακόμη περισσότερο τον παραδοσιακό χαρακτήρα. Μεταξύ αυτών από τις πιο σπουδαίες και πρωτότυπες η γιορτή της αγκινάρας. Θουρία. Δε μπορείς να της "ξεφύγεις". Απέχει μόλις 8 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Νομού Μεσσηνίας, την Καλαμάτα. Έχει όλα τα πλεονεκτήματα μιας περιοχής δίπλα στο οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί και εντείνει την οικονομική και πολιτιστική της ανάπτυξη στηριζόμενη σε μια σημαντική αγροτική παραγωγή (λάδι, ελιές, μήλα, καρύδια, αγκινάρες και εσπεριδοειδή) και σε μία ιστορία που διαγράφει δυναμικά το παρόν και το μέλλον της. Θουρία, μια περιοχή χωρίς τέλος, όπου ιστορία και παράδοση αντανακλώνται στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της.
« ... Οι Φαρές απέχουν από τη θάλασσα γύρω στα έξι στάδια. Προχωρώντας απ΄ αυτές ογδόντα στάδια προς την ενδοχώρα της Μεσσηνίας συναντάει κανείς την πόλη των Θουριατών ...»ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ)

ΜΕΣΣΗΝΗ
Τα ερείπια της αρχαίας Μεσσήνης απλώνονται σε απόσταση 20 χλμ. (30 χλμ. ΒΔ της Καλαμάτας) μέσα σε ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον που συνδυάζει την ορεινή μεγαλοπρέπεια των Δελφών και την παραποτάμια γαλήνη της Ολυμπίας.
Η αρχαία Μεσσήνη είναι γνωστή από τις περιγραφές του αρχαίου περιηγητή Παυσανία.
Ύστερα από τις ανασκαφές του 1987 ήρθαν στο φως άγνωστες μέχρι τότε γωνιές μιας πόλης από τις σημαντικότερες σε μέγεθος και δύναμη στην αρχαιότητα. Τα ιερά, οι δημόσιοι χώροι και τα γλυπτά που έρχονται στο φως είναι διατηρημένα μέσα στους αιώνες σε καλή κατάσταση.
Η αρχαία πόλη δεν καλύφθηκε από νεότερους οικισμούς κι έτσι έρχονται στο φως, σχεδόν ακέραια, τα ιερά της Δήμητρας, των Διοσκούρων, της Αρτέμιδος Ορθίας, του Αχελώου κ.α., ναοί και τεμένη προς τιμήν ηρώων- όπως ο Ηρακλής και ο Ερμής- το Στάδιο, το Γυμνάσιο, το Ασκληπιείο, το Ιεροθυσίο, το Θέατρο, το Βουλευτήριο, η βρύση της Αρσινόης όπου καταλήγουν τα νερά της αρχαίας πηγής Κλεψύδρας. Το πιο σπουδαίο ίσως είναι πως η αρχαία αυτή πόλη - πρωτεύουσα των αρχαίων Μεσσηνίων - που έχτισε ο Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας (370 π..Χ.) - οχειρώθηκε με την τελευταία λέξη της τότε οχειρωματικής τεχνικής για να αντέξει στις επιδρομές των Σπαρτιατών. Το τείχος είχε μήκος 9.024 μέτρα. Είχε επάλξεις, ισχυρούς πύργους και πολεμίστρες.
Οι τεράστιοι ογκόλιθοι του τείχους από ντόπια πέτρα είχαν ύψος 4,5 μ. και φάρδος 2-2,5 μ. ο καθένας. Μπορεί να διακρίνει κανείς μέχρι και ίχνη από τους τροχούς αρμάτων στα πλακόστρωτα της πόλης. Το 146 π.Χ. η πόλη έπεσε στα χέρια των Ρωμαίων και καταστράφηκε το 395 μ.Χ. από την εισβολή των Γότθων.
Στον χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, ριζωμένο στην πλαγιά του ιερού βουνού, βρίσκεται το χωριό Μαυρομμάτι. Πήρε το όνομά του από το στόμα της αρχαίας πηγής - βρύσης (Κλεψύδρας) και κουβαλά τους αρχαίους θρύλους, μύθους και τις παραδόσεις όλου του γύρω τόπου. Ένα μουσείο δίπλα στο χωριό φιλοξενεί τα ανεκτίμητης αξίας εκθέματα - ευρήματα των ανασκαφών.
Όχι μακριά από τον αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης στην κορφή του όρους Ιθώμη (υψόμετρο 802), εκεί όπου ο Ιθωμάτας Δίας δεχόταν τις θυσίες και τις ικεσίες των θνητών, θεμελιώθηκε το 726 μ. Χ. (επί Λέοντος Ισαύρου ή αυτοκράτορα Ανδρόνικου) η περίφημη ιερή Μονή του Βουλκάνου (ή της Κορυφής ή Καθολικό ή Επάνω Καστρίτισσα). Η παλαιά μονή έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο και η νέα μονή κρύβει εκπλήξεις στον επισκέπτη. Η νέα μονή χτίστηκε το 1625 και ανακαινίστηκε το 1967, γιορτάζει στις 15 Αυγούστου κι έχει κι αυτή την ιστορία της. Το 1821 πρόσφερε βοήθεια κι αποτέλεσε ορμητήριο των επαναστατών και το 1825 πυρπολήθηκε απ' τους Άραβες.
Το «χρώμα» είναι βυζαντινό στον Μελιγαλά - σημαντικό εμπορικό κέντρο στους χρόνους των Φράγκων και των Βενετών, με ιστορία από τον 11ο αιώνα. Κοντά στο Μελιγαλά και στο Νεοχώριο, ο επισκέπτης συναντά το γεφύρι της Μαυροζούμενας, το οποίο συνδέεται με θρύλους και παραδόσεις.

ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΑΝΗ
Οι Μανιάτες, που απ' το 1780 είχαν κερδίσει την αυτονομία τους, λευτέρωσαν και την Καλαμάτα το 1821 από τους Τούρκους και σύστησαν τη Μεσσηνιακή Γερουσία με πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Οι Μανιάτες κατείχαν πάντα υψηλά αξιώματα καθ' όλη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και θέσεις - κλειδιά της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας, κάτι που συνεχίστηκε και στα λεύτερα χρόνια.
Η περιοχή συγκεντρώνει μνημεία απ' τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τη νεότερη ιστορία.
Η χαρακτηριστική τοπική αρχιτεκτονική αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος. Υπάρχουν κάστρα και φρούρια όπως το Κάστρο της Ζαρνάτας στο Σταυροπήγιο, μοναστήρια όπως η Μονή Ανδρουμπεβίτσας στο Σταυροπήγιο, βυζαντινές εκκλησίες, λείψανα αρχαίων ιερών και τειχών, πύργοι επιφανών της Μάνης και ιστορικό-λαογραφικό μουσείο στις Θαλάμες.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην Καρδαμύλη, η οποία έχει ιστορία 3.240 χρόνων! Πρόκειται για την αρχαϊκή, την Καρδαμύλη των Ελευθερολακώνων, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Μανιατών, των Καπεταναίων, των Μπουρτζίνων, που διατήρησε το προομηρικό της όνομα επί χιλιετίες.
Αναφέρεται στα γραπτά του Ομήρου, του Ηροδότου, του Στράβωνα και του Παυσανία, συνδέθηκε με τον Τρωικό Πόλεμο αλλά και με τη επανάσταση του 1821, αφού υπήρξε το κυριότερο κέντρο του αγώνα και εκεί σχεδιάστηκε η επανάσταση από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, μέλη της Φιλικής Εταιρίας και πολλούς οπλαρχηγούς.

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ
Η αναφορά του Ομήρου στην Κυπαρισσία μεταξύ των πόλεων της Πελοποννήσου που συνεισφέρουν πλοία στον πόλεμο κατά της Τροίας και αξιόλογες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην ίδια την πόλη, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, πιστοποιούν την οικιστική ανάπτυξη αλλά και τη σημαντική εξέλιξή της, από την μυκηναϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή.
Η σιωπή των πηγών και η απουσία μνημείων κατά τη βυζαντινή περίοδο υποδηλώνει μια σχετική παρακμή, ενώ αυτή την περίοδο παρατηρείται η μετονομασία της πόλης σε Αρκαδιά, που παραμένει αίνιγμα για τους ιστορικούς. Ακολουθώντας την μοίρα της υπόλοιπης Πελοποννήσου, υποτάσσεται στους Φράγκους της Δ' Φραγκοκρατίας, μέχρι την τελική της υποταγή στους Τούρκους το 459.
Η Κυπαρισσία συμμετείχε στην επανάσταση του 82 αναδεικνύοντας σημαντικούς αγωνιστές και υπέστη, με την λεγόμενη «μάχη της Καργιούτας», μεγάλη καταστροφή όταν ο στρατός του Ιμπραήμ πυρπόλησε την πόλη τον Μάιο του 1825.

ΠΥΛΟΣ
Επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν της Πύλου, σημειώνουμε πως ο Στράβων και ο Παυσανίας αναφέρονταν με λεπτομέρειες στην αρχαία Πύλο. Ο Νέστωρ, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν γιος του Νηλέα και της Νιόβης και ο γεροντότερος ήρωας του τρωικού πολέμου. Το ανάκτορό του ανακαλύφθηκε το 1939. κτίστηκε τον 13ο αιώνα π.Χ. όπως και τα μυκηναϊκά ανάκτορα των Μυκηνών και της Τίρυνθας. Τοιχογραφίες με γρύπες και λυράρηδες, δάπεδα με γραπτές διακοσμήσεις και χίλιες πινακίδες με τη γραμμική γραφή Β' (παλαιά ελληνική διάλεκτος), ερείπια ενός πανάρχαιου κόσμου ανάμεσα στο γαλήνιο τοπίο, στους καταπράσινους λόφους και με θέα στον κάμπο και στη θάλασσα.
Στα ανάκτορα, εκτός του κεντρικού και των παράπλευρων κτιρίων, υπήρχαν διαμερίσματα για τον βασιλιά και τη βασίλισσα, αυλή, αίθουσα θρόνου, αποθήκες κρασιού, εργαστήρια κ.α. Το παλάτι καταστράφηκε από φωτιά το 1200 π.Χ. με την εισβολή των Δωριέων.
Η σημερινή Πύλος που είναι χτισμένη στη νότια άκρη του όρμου έχει τη δική της ιστορία που δεν έχει καμία σχέση με την Πύλο του Νέστορος. Όταν η Πύλος του Νέστορος καταστράφηκε, οι κάτοικοί της εγκαταστάθηκαν στο ακρωτήρι Κορυφάσιο (στη βόρεια πλευρά του όρμου). Εκεί ιδρύθηκε η ιστορική Πύλος όπου, πολύ αργότερα, τον 3ο αιώνα, οι Φράγκοι έκτισαν το κάστρο Παλιόκαστρο ή Παλιοναβαρίνο.
Στις αρχές του 16ου αιώνα οι Τούρκοι έκτισαν νέα πόλη και κάστρο - το Νιόκαστρο - στη νότια πλευρά του όρμου. Τη νέα πόλη κατέλαβαν οι Ενετοί και μετά πάλι οι Τούρκοι. Το 1821 κέρδισαν πάλι οι Έλληνες. Στις 20 Οκτωβρίου του 1827 οι στόλοι των Άγγλων, Γάλλων και Ρώσων κατατρόπωσαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο του Ιμπραήμ Πασά και η περίφημη ναυμαχία του Ναβαρίνου σήμανε τον νικηφόρο τερματισμό του απελευθερωτικού αγώνα.

ΤΡΙΦΥΛΙΑ
Οι Γαργαλιανοί έζησαν στην κατοχή των Βενετών και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην έλληνική Επανάσταση του 1821. Πολλοί ειδικοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως η περιοχή κατοικήθηκε από τους υστερορωμαϊκούς χρόνους (150 - 350 μ.Χ.). Σε γειτονικά σημεία υπάρχουν ευρήματα από την πρωτοελλαδική (3000 - 2000 π.Χ.), μεσοελλαδική (2000 - 1600 π.Χ.) στις θέσεις Τσούκνα και Κάναλο, και την υστεροελλαδική περίοδο, στη θέση Λαγού.
Η ιστορία της Κυπαρισσίας χάνεται στους προϊστορικούς χρόνους και οι πρώτοι της κάτοικοι, κατά την παράδοση, ήταν οι γίγαντες που έκτισαν το κάστρο της. Στα ομηρικά χρόνια ανήκε στο βασίλειο του Νέστορος μαζί με άλλες οκτώ πόλεις.
Περιδιαβάζοντας το κάστρο των γιγάντων ξεστρατίζει κανείς σε εποχές αλλοτινές, χάνεται στα πέρατα της ιστορίας. Πότε κι από ποιους χτίστηκε το αιωνλοβιο φρούριο δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο. Από τη μελέτη των τειχών του προέκυψε όπως έχουν κτισθεί με τρόπο οχύρωσης ισοδομικό με τα λοιπά τείχη της μυκηναϊκής εποχής (1500 π.Χ.). Επεμβάσεις στο αρχικό κτίσμα έγιναν και επί εποχής Ιουστινιανού (Βυζάντιο 6ος αιώνας μ.Χ.).
Επίσης, της εποχής της Φραγκοκρατίας (1204 - 1430) και της Τουρκοκρατίας (1460 - 1821).

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου