Αγία Ελένη
Αναστενάρια
Στις 21 Μαΐου, ημέρα εορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αναβιώνει το έθιμο των Αναστεναρίων στο χωριό Αγία Ελένη του Δήμου Σκουτάρεως. Πρόκειται για πανάρχαιο έθιμο πυροβασίας που διασώθηκε από τους Έλληνες πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης (Σαράντα Εκκλησιές, Αγαθούπολη) και φέρει λατρευτικά στοιχεία της αρχαιότητας. Η τελετή ξεκινά στις 20 Μαΐου με τη θυσία ενός νεαρού αρσενικού ζώου (κουρμπάνι) και την προετοιμασία των συμμετεχόντων στην «οιστροπληξία» (έκσταση) ώστε να προχωρήσουν στη συνέχεια στη πυροβασία (ή ακάϊα). Την επόμενη μέρα, οι Αναστενάρηδες μεταφέρουν τις κωδωνοφόρες εικόνες των Αγίων (τις «χάρες») στη θέση του ιερού αγιάσματος. Λέγεται ότι οι Άγιοι βοηθούν τους Αναστενάρηδες να εκτελέσουν την πυροβασία. Το απόγευμα ανάβουν την ιερή φωτιά και όταν σχηματισθεί η θράκα, καταφθάνουν οι Αναστενάρηδες κρατώντας τις ιερές εικόνες, χορεύοντας κυκλικά γύρω από τη φωτιά και περνώντας πάνω από τα αναμμένα κάρβουνα υπό τους ήχους μουσικών οργάνων (λύρα, νταούλι). Με τον τρόπο αυτό πραγματοποιείται η δημόσια πυροβασία.

Μονοκκλησιά
Γυναικοκρατία
Στα χωριά Μονοκκλησιά και Άνω Καμήλα του Δήμου Μητρουσίου αναβιώνει κάθε χρόνο στις 8 Ιανουαρίου το έθιμο της γυναικοκρατίας ή αλλιώς η γιορτή της Μπάμπως (της μαμής). Το έθιμο μεταφέρθηκε στις Σέρρες από τους πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης. Την ημέρα αυτή οι γυναίκες παίρνουν την εξουσία στα χέρια τους και βρέχουν με νερό όποιον άνδρα τολμήσει να κυκλοφορήσει στο δρόμο. Συγκεντρώνονται, φορώντας παραδοσιακές στολές, στο σπίτι της πιο ηλικιωμένης γυναίκας (της Μπάμπως) για να την τιμήσουν για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στον κόσμο ως μαμή. Ακολουθεί μεγάλο γλέντι μεταξύ γυναικών με μουσική, χορούς και παραδοσιακά θρακιώτικα εδέσματα.

Νέο Σούλι
Δρακοκτονία
Στις 23 Απριλίου αναβιώνει στο Νέο Σούλι του Δήμου Εμμανουήλ Παππά, το έθιμο της Δρακοκτονίας. Λέγεται ότι εκεί ζούσε ένας δράκος που είχε τον έλεγχο του νερού της πηγής και ζητούσε ως θυσία για να απελευθερώσει το νερό την ομορφότερη κοπέλα του χωριού. Όταν ο κλήρος έπεσε στη βασιλοπούλα, αυτή παρακάλεσε το Θεό για τη σωτηρία της με αποτέλεσμα να εμφανιστεί ο Άγιος Γεώργιος και να σκοτώσει τον δράκο. Κάθε χρόνο γίνεται αναπαράσταση του εθίμου. Το δρώμενο ξεκινάει με τον πρώτο χορό γύρω από τον ναό του Προφήτη Ηλία, όπου συμμετέχουν νεαρά κορίτσια τραγουδώντας εκκλησιαστικά άσματα. Στη συνέχεια, οδηγούνται στο ναό του Αγίου Γεωργίου όπου σέρνουν το χορό οι παντρεμένες γυναίκες. Τέλος γίνεται η αναπαράσταση της Δρακοκτονίας. Μια κοπέλα οδηγείται στη πλατεία του χωριού, όπου βρίσκεται το ομοίωμα του δράκου, υπό τη συνοδεία δύο μαυροφορεμένων νεαρών γυναικών. Ένας νέος εμφανίζεται πάνω σε λευκό άλογο σκοτώνει το δράκο και σώζει τη κοπέλα. Το δρώμενο ολοκληρώνεται με το παραδοσιακό γλέντι με χορούς και τοπικά εδέσματα.

Πεντάπολη
Έθιμο της Ντουντούλας
Από το 2005, κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου αναβιώνει στη Πεντάπολη, στο κεφαλοχώρι των Δαρνακοχωρίων, το έθιμο της «Ντουντούλας» (του κινούμενου θάμνου). Πρόκειται για αρχαιοελληνικό έθιμο που σχετίζεται με τον Όμβριο Δία, τον θεό που φέρνει την ζωογόνο βροχή. Μια ομάδα χωρικών ντύνει έναν ανύπαντρο άνδρα με μακριά λιμνώδη χόρτα (τα βούζια) και θάμνους. Η «Ντουντούλα», ο ανθρώπινος κινούμενος θάμνος, περιφέρεται στο χωριό με νταούλια και ζουρνάδες, χορεύοντας και φωνάζοντας «βάι – βάι ντουντούλα, πουλύ βρουχή - πουλύ βρουχή». Ο κόσμος, ευχόμενος να βρέξει, τον καταβρέχει με νερό. Ακολουθεί λιτανευτική πομπή της ιερής εικόνας του Αγίου Αθανασίου, προστάτη του χωριού.

Πρώτη
Έθιμο της Ντερβένας
Το έθιμο της Πυρολατρείας αναβιώνει στη Πρώτη Σερρών την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Δύο μήνες νωρίτερα, η κάθε συνοικία του χωριού συγκεντρώνει πουρνάρια και κλαριά για τη πραγματοποίηση του εθίμου. Στόχος κάθε συνοικίας είναι η δημιουργία της μεγαλύτερης δυνατής φωτιάς. Το βράδυ της τέλεσης του εθίμου, γίνεται σταδιακά το άναμμα της ντερβένας της κάθε συνοικίας που συμβολίζει την καύση του μίσους και του φθόνου των ανθρώπων. Το έθιμο ολοκληρώνεται στη κεντρική πλατεία του χωριού με χορό, κρασί και ποικίλα εδέσματα (κυρίως πίτες και σαρμάδες).

Φλάμπουρο
Έθιμο του Καλόγερου
Το έθιμο του Καλόγερου αναβιώνει την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο και στην Αγία Ελένη Σερρών. Προέρχεται από την Ανατολική Ρωμυλία και σχετίζεται με τη γονιμότητα της γης. Οι συμμετέχοντες στο έθιμο είναι κυρίως άνδρες. Ο Καλόγερος είναι ένας άνδρας, που φοράει προβιά και νεροκολοκύθα με πιπεριές στο κεφάλι του, και συνοδεύεται από τον «βασιλιά» και οργανοπαίχτες σε διάφορα σπίτια του χωριού. Οι νοικοκυρές τους ρίχνουν σπόρους και ο Καλόγερος σταυρώνει το σπιτικό τους ευχόμενος «καλή σοδειά». Η πομπή ολοκληρώνεται το απόγευμα με την άφιξη του κάρου στη πλατεία του χωριού και την εικονική αναπαράσταση του οργώματος και της σποράς.

Νέα Τυρολόη
Έθιμο του Κλήδωνα
Το έθιμο αναβιώνει στις 23 και 24 Ιουνίου στη Νέα Τυρολόη του Δήμου Σκοτούσσας. «Κληδών» στην αρχαιότητα σήμαινε είδηση, οιωνός, μαντεία («από Κληδόνων φωνών») και το άλμα πάνω από τις φωτιές σχετιζόταν με τη λατρεία του Διονύσου και του Άδωνη. Σήμερα θεωρείται ένας τρόπος για να απομακρύνουμε τα κακά πνεύματα και να διατηρήσουμε την υγεία μας. Στη Ν.Τυρολόη, στις 23 Ιουνίου συγκεντρώνονται τα άγαμα κορίτσια και κάθε μία ρίχνει σ’ ένα δοχείο με νερό (το λεγόμενο αμίλητο, γιατί το παίρνουν από τη βρύση χωρίς να μιλήσουν) ένα προσωπικό μεταλλικό αντικείμενο. Το δοχείο το σκεπάζουνε μ’ ένα κόκκινο πανί και το αφήνουν όλη τη νύχτα σε υπαίθριο χώρο. Στις 24 Ιουνίου, συγκεντρώνονται για 2η φορά και η γηραιότερη του χωριού «διαβάζει» τα μεταλλικά αντικείμενα και προφητεύει το μέλλον της κάθε κοπέλας. Στις γειτονιές ανάβουν φωτιές και άνδρες και γυναίκες πηδούν πάνω από αυτές.

Νιγρίτα
Γερακίνεια
Κάθε χρόνο την εβδομάδα του Πάσχα διοργανώνονται τα Γερακίνεια προς τιμή της Γερακίνας. Η Γερακίνα, γεννημένη στη Νιγρίτα (Τσουκαλάδες) το 1854, ήταν γνωστή για την ομορφιά της. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων γίνεται αναπαράσταση της ιστορίας της υπό τους ήχους του ομώνυμου δημοτικού τραγουδιού.

Λίμνη Κερκίνη
Στα τέλη Αυγούστου διεξάγεται το Οικολογικό Φεστιβάλ «Παρ’ όχθην Κερκίνης», στο χώρο του λιμανιού της Κερκίνης, που περιλαμβάνει διάφορες πολιτιστικές και μουσικές εκδηλώσεις.

Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη