Η ιστορία της Άνδρου ξεκινά πριν το 3.000 π. Χ. Το νησί πήρε το όνομά του από τον Άνδρο, εγγονό του Απόλλωνα ή του Διόνυσου, που πρωτοκατοίκησε στο νησί. Ο Άνδρος κατόπιν εγκατέλειψε το νησί μετά από κάποια εξέγερση των κατοίκων του και ίδρυσε στην Τρωάδα την πόλη Άντανδρο Το όνομα Άνδρος το συναντάμε για πρώτη φορά στον Ηρόδοτο και μετά στον Αισχύλο, στην τραγωδία «Πέρσαι» (5ος αι. π. Χ.).
Υπάρχει κι άλλη εκδοχή για το όνομα του νησιού, βάσει της οποίας το όνομα Άνδρος προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το στρατηγό Άνδρο από την Κρήτη, μυθικό οικιστή της μινωικής περιόδου. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού αναφέρεται ότι ήταν οι Πελασγοί και οι Κάρες, τους οποίους διαδέχθηκαν οι Φοίνικες, οι Κρήτες και τέλος οι Ίωνες.Οσον αφορά τα αρχαιολογικά δεδομένα, στα τέλη της Νεολιθικής περιόδου (4η χιλιετία π.Χ.) οι σημαντικοί οργανωμένοι οικισμοί του Στρόφιλλα στο δυτικό μέρος του νησιού και του Μικρογιαλίου στη βορειοανατολική ακτή εντάσσουν την Άνδρο στις κυκλαδικές πολιτιστικές φάσεις του Σάλιαγκου, της Αντιπάρου και της Κεφάλας της Κέας.
Κατά την Πρωτοκυκλαδική και Μεσοκυκλαδική περίοδο (3000-1600 π. Χ.) ακμάζει στη δυτική ακτή ο στρατηγικής σημασίας και φυσικά οχυρωμένος οικισμός της Πλάκας, που συνδέεται με τους σύγχρονους οικισμούς της Φυλακωπής στη Μήλο, της Αγίας Ειρήνης στην Κέα και του Ακρωτηρίου στη Θήρα.Οι αρχαιολογικές ανασκαφές αποδεικνύουν την ύπαρξη ανεπτυγμένων οικισμών από τους μυκηναϊκούς χρόνους. Επίσης από την μυκηναϊκή περίοδο (1400 - 1200 π.Χ.) έχουμε ευρήματα στις περιοχές Αγίου Πέτρου, Παλαιόπολης, Κορθίου.Κατά την πρώιμη και μέση εποχή του χαλκού, γνώρισαν ιδιαίτερη ακμή τρεις οικισμοί στις περιοχές Μικρογιάλι, Πλάκα και Στρόφιλας.
Το νησί έρχεται στο προσκήνιο της ιστορίας κατά τη Γεωμετρική Περίοδο εποχή ιδιαίτερης ακμής της Άνδρου (10ος-8ος αιώνας π. Χ.), όπως μαρτυρούν ίχνη οχυρωμένου οικισμού που σώζονται στη Ζαγορά, στη ΝΔ ακτή του νησιού κοντά στο Ζαγανιάρι. Οχυρωμένος και ισχυρός οικισμός της ίδιας περιόδου, κτισμένος πάνω σε λόφο της δυτικής ακτής, ήταν η Υψηλή.
Πρωτεύουσα της Άνδρου κατά τη διάρκεια της κλασσικής εποχής ήταν η Παλαιόπολη, η οποία διέθετε ακρόπολη και κυρίως πόλη, εύφορη ενδοχώρα και φυσικά λιμάνια. Η ευημερία της περιόδου αυτής φαίνεται από τα νομίσματα που κόπηκαν και έχουν βρεθεί στις ανασκαφές. Οι σειρές των πολυάριθμων νομισμάτων μαζί με τον Ερμή της Άνδρου, εντυπωσιακό άγαλμα της ίδιας περιόδου, φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο στη Χώρα.
Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Άνδρος συμμετείχε στον Α΄ Αποικισμό, ιδρύοντας στη Χαλκιδική σημαντικές αποικίες, όπως τα Στάγειρα (τόπος καταγωγής του Αριστοτέλη), την Άκανθο και την Άργιλλο.Κατά τους Περσικούς πολέμους, η Άνδρος πολέμησε στο πλευρό των Περσών, με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να την πολιορκήσουν (ανεπιτυχώς) για να την τιμωρήσουν. Εντάχθηκε στην Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία και υποστήριξε τους Αθηναίους στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Μέχρι το 393 π .Χ., που οι Αθηναίοι κήρυξαν ανεξάρτητο το νησί, την διεκδικούσαν Αθηναίοι και Σπαρτιάτες. Τον 4ο αι. π. Χ. κατά την επέκταση της Μακεδονίας στις Κυκλάδες, η Άνδρος ανήκε στο Κοινό των Νησιωτών. Στα χρόνια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το νησί ενσωματώθηκε στο βασίλειο των Πτολεμαίων μέχρι και το 199 π .Χ., οπότε οι νέοι κυρίαρχοι του Αιγαίου, οι Ρωμαίοι, το κατακύρωσαν στο βασίλειο της Περγάμου και στη συνέχεια ο Άτταλος ο Α΄ το παραχώρησε στη Ρώμη (133 π.Χ.).
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους επικράτησε στην Άνδρο η θρησκεία της Ίσιδος, η λατρεία και τα μυστήρια της οποίας ετελούντο στην Άνδρο με μεγάλη μεγαλοπρέπεια (σύμφωνα με τον ευρεθέντα ύμνο της θεάς). Το επιγραφικό αυτό μνημείο ήταν μέχρι το 1987 εντοιχισμένο στο σπίτι του Ιωάννη Λουκρέζη στην Παλαιόπολη, από όπου μεταφέρθηκε στο Κοινοτικό Κατάστημα.
Στους Πρωτοβυζαντινούς χρόνους (4ος-6ος αι. μ.Χ.) ήταν τμήμα της Επαρχίας Νήσων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ μετά τον 7ο αιώνα εντάχθηκε στο διοικητικό Θέμα του Αιγαίου Πελάγους. Η ανάπτυξη της μεταξουργίας κατά την εποχή της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών (11ος-12ος αιώνας) αποτέλεσε τον κύριο πόλο οικονομικής ανάπτυξης του νησιού, μετατρέποντας την Άνδρο σε κέντρο εξαγωγών μεταξωτών, βελούδινων και αραχνοΰφαντων υφασμάτων στη Δύση.
Από τον 11ο αιώνα μ.Χ. χρονολογούνται οι βυζαντινού ρυθμού εκκλησίες, όπως ο Ταξιάρχης στο Υψηλού, ναοί στη Μελίδα και στη Μεσσαριά και η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Μεσαθούρι. Το 14ο αιώνα ιδρύθηκε το μοναστήρι της Αγίας (Ζωοδόχος Πηγή) κοντά στο Μπατσί, ενώ η μονή Αγίου Νικολάου θεμελιώθηκε το 1560 και ανακατασκευάστηκε το 18ο αιώνα. Η μονή Παναχράντου ιδρύθηκε στα μέσα του l7ου αιώνα. Στην Αγία Τριάδα στο Κόρθι στεγαζόταν από το 1813 το πρώτο προεπαναστατικό σχολείο της Άνδρου, που ιδρύθηκε από το Σαμουήλ Πλασίμη, και το οποίο διαθέτει ανεξάρτητο κτίσμα το οποίο φιλοξενούσε τους δασκάλους καθώς και σημαντική βιβλιοθήκη.Την Μεσαιωνική περίοδο το νησί επλήγη από τις επιδρομές των Σαρακηνών, χωρίς ωστόσο να διακοπεί η πολιτιστική δραστηριότητα. Ακολουθώντας μαζί με τα άλλα νησιά του Αιγαίου τη μοίρα της ηπειρωτικής χώρας, βρέθηκε διαδοχικά υπό την κατοχή των Βενετών και των Οθωμανών.
Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204), η Άνδρος παραχωρήθηκε στον ανιψιό του δόγη της Βενετίας, Μαρίνο Δάνδολο, ο οποίος ανέπτυξε το Κάτω Κάστρο της σημερινής πόλης της Άνδρου.Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, και συγκεκριμένα τον 15ο αιώνα, φαίνεται πως πραγματοποιήθηκε μαζική μετεγκατάσταση αλβανόφωνων πληθυσμών από την Αττική και την Εύβοια στο νησί, κυρίως στο βόρειο τμήμα του.Το 1566 οι Οθωμανοί κατέλαβαν το νησί. Στο διάστημα της οθωμανικής κυριαρχίας η Άνδρος έχαιρε προνομιακής μεταχείρισης, πράγμα που της εξασφάλισε μια σχετική οικονομική ευμάρεια. Στη δεκαετία του 1770 η Άνδρος βρέθηκε κάτω από ρωσική κυριαρχία κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων των Ρώσων στο Αιγαίο στο πλαίσιο του ρωσοτουρκικού πολέμου.
Στις 10 Μαΐου 1821 ο Θεόφιλος Καΐρης, ένας από τους πρωτοπόρους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ύψωσε το λάβαρο της Επανάστασης και έτσι ξεκινά η νεότερη ιστορία του νησιού, κατά την οποία η Άνδρος βρέθηκε στον κολοφώνα της οικονομικής της ευημερίας, χάρη στην ισχυρή ναυτιλία της. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Ανδριώτης Δημήτρης Μωραϊτης εγκαινίασε τη γραμμή Ελλάδας - Βορείου Αμερικής στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ το 1939 η Άνδρος ήταν δεύτερη, μετά τον Πειραιά, σε αριθμό νηολόγησης πλοίων.

Πηγή: Δήμος Άνδρου
http://www.andros.gr/