Έκταση: 34 τ.χλμ
Μόνιμος πληθυσμός 3.053 κάτοικοι
Η Πάτμος είναι γνωστή ως το νηοί της Αποκάλυψης, Το όνομα της πιστεύεται ότι προήλθε από παραφθορά του ονόματος του βουνού Λάτρας στην Καρία της Μικράς Ασίας. Σύμψωνα με τη Μυθολογία, η Πάτμος συνδέεται με τη διέλευση από το νησί του μητροκτόνου Ορέστη. Η Πάτμος πρωτοαποικήθηκε από Κάρες (3η χιλιετία π.Χ.) σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή Καστέλι. Πρώτοι Έλληνες κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Ίωνες και αργότερα οι Δωριείς. Τον 2ο π.Χ. αι. οι Ρωμαίοι μετατρέπουν το ερημωμένο από πειρατικές λεηλασίες νησί σε τόπο εξορίας. Εξόριστος στην Πάτμο ήταν ο Απόστολος Ιωάννης (95 μ.Χ.) που σε περιβάλλον υποβλητικής απομόνωοης και ασκητικής προσήλωσης στο θείο έγραψε το ιερό βιβλίο της Αποκάλυψης. Από τον 6ο έως τον 9ο μ.Χ. αι. η Πάτμος ερημώνει ξανά από τις λεηλασίες πειρατών. Τον 11ο αι. την παραλαμβάνει ο Όσιος Χριστόδουλος ο Λατρηνός, ένας διακεκριμένος λόγιος της Εκκλησίας, που ιδρύει τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, με χρυσόβουλο αυτοκρατορικό για φορολογική ατέλεια και το δικαίωμα διατήρησης πλοίου, κάτι ιδιαίτερα προνομιακό για την εποχή. Γύρω από τη Μονή αναπτύσσεται ο πρώτος οικιστικός πυρήνας του νησιού που δημιουργείται στις αρχές rou 13ου αι. Το 1622 σημαδεύεται από την κατάληψη της Ρόδου από τους Τούρκους. Η εισβολή των Βενετών στην Πάτμο λαμβάνει χώρα το 1659 και λεηλατείται η Μονή. Στα τέλη του 18ου αι. η Πάτμος εισέρχεται σε μια νέα περίοδο ευημερίας και στα 1713 ιδρύεται από τον Μακάριο Καλόγερο η περίφημη Πατμιάδα Σχολή, πνευματικό φυτώριο για διακεκριμένους ανθρώπους των Γραμμάτων και εκκολαπτήριο εθνικών ηγετών. Το 19ο αι. η Πάτμος στέκεται πλέον οικονομικά και κοινωνικά ισχυρή και ανοίγεται ευκολότερα σε ιδεολογικές και αρχιτεκτονικές ευρωπαϊκές επιρροές (λ,χ. το νεοκλασικισμό). Ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, απαλλαγμένη από την Ιτταλοκρατία το 1948.
Το 95 μ.Χ. είναι η σημαντικότερη για την Πάτμο ημερομηνία όταν διωγμένος από την Έφεσο, εξορίζεται σε αυτήν ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Κατά τη διάρκεια της εδώ παραμονής του συγγράφει την Αποκάλυψη.
Το 1088 ο μοναχός Χριστόδουλος ο Λατρηνός την βρίσκει έρημη και ιδρύει την Μονή προς τιμή του Ευαγγελιστή.
Το 1832 τα Δωδεκάνησα με συνθήκη περιέρχονται στους Τούρκους.
Το 1912 αρχίζει η περίοδος της Ιταλικής Κατοχής.
Το 1947 ενσωματώνονται στην Ελλάδα.
Το 1981 η Ελληνική Βουλή με νόμο που ψηφίζει την ανακηρύσσει επίσημα Ιερό Νησί.
Το 1999 η Πάτμος συμπεριλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO .
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου