Η σύγχρονη ανάπτυξη άφησε σχεδόν ανέγγιχτή την αρχιτεκτονική παράδοση των δύο κύριων οικισμών της Πάτμου, της Χώρας και της Σκάλας (λιμάνι).
Σκάλα:
Τα Ιταλικά διοικητικά κτήρια (σημερινό Λιμεναρχείο και Αστυνομία) ακολουθούν τις αισθητικές επιταγές του συγκριτικού Διεθνού Στύλ που οι Ιταλοί επέβαλαν σε όλα τα Δωδεκάνησα.
Χώρα:
Πρωτεύουσα του νησιού, διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο, τόπος πνευματικότητας και αλώβητης αισθητικής και ιστορίας. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης 100 Βυζαντινές οικογένεις καταφεύγουν εκεί και οικοδομούν τη δεύτερη συνοικία δυτικά της Μονής, τα Αλλοτινά. Η οχυρωματική ζώνη που περικλείει το βυζαντινό οικισμό («εσώκαστρο» ή «πεντάπυλη») θεωρείται εξαιρετικό δείγμα οχυρωματικής τέχνης. Αξιόλογη είναι η αρχιτεκτονική και κυρίως η εσωτερική διαρύθμιση των σπιτιών. Απλά και γοητευτικά μέσα στη γεωμετρική τους αυτάρκεια και λειτουργικότητα «λαϊκά» σπίτια - λευκά με εντυπωσιακά μαντώματα και καμαρικά - συναντώνται με δίπατα αρχοντικά νεοκλασσικού τύπου. Η ρυμοτομία με το ιστορικό καλντερίμι του 1819 να ξεχωρίζει είναι δαιδαλώδης αλλά και γοητευτική. Το κτίριο του Δημαρχείου αποτελεί το σημαντικότερο δείγμα νεοκλασσικισμού.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΤο πιο προβεβλημένο θρησκευτικό δρώμενο είναι η μεγαλοπρεπής θρησκευτική τελετή του Ιερού Νιπτήρατο πρωί της Μεγάλης Πέμπτης που βασίζεται στη Κενή Διαθήκη. Παραπέμπει σε αντίστοιχα βυζαντινά έθιμα και καθιερώθηκε, κατά την παράδοση στις αρχές του 17ου αιώνα (περίοδος Τουρκοκρατίας) ως αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου.
Άλλα έθιμα του Πάσχα:
Την Μεγάλη Παρασκευή: Αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης στο Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.
Την Κυριακή του Πάσχα: Στην ακολουθία της Δεύτερης Ανάστασης ή Εσπερινού της Αγάπης, το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε πολλές γνώσεις.
Την Τρίτη της Διακαινησίμου: Στην πλατεία της Αγιά - Λεβιάς στη Χώρα ο Ηγούμενος της Μονής κάνει αγιασμό και οι πιστοί προσκυνούν τα ιερά λείψανα και εικονίσματα που έχουν μεταφερθεί από τη μονή και τις ενορίες του νησιού και κρατούν χρυσοντημένοι ιερομόναχοι. Ακολουθεί λιτανεία που καταλήγει στο μοναστήρι.
Άλλα σημαντικά πανηγύρια της Πάτμου είναι της Παναγιάς Γερανού (14/8) με εσπερινό την παραμονή και λειτουργία με ολονύκτιο λαϊκό πανηγύρι και του Σταυρού (13/9) με μουσική και χωρούς.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣΤο Φεστιβάν Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου είναι γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας, που συγκεντρώνει καλλιτέχνες και σχήματα που υπηρετούν τη θρησκευτική μουσική.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου