Η Χίος είναι το νησί όπου το ιστορικό παρελθόν συναντά το παρόν.

3000 ΠΧ Στο σπήλαιο στο Αγιο Γάλας (στα βορειοδυτικά του νησιού), ανακαλύφθηκαν νεολιθικά ευρήματα που χρονολογούνται στο 3000 π.Χ.

2600-2000 ΠΧ Πρωτοελλαδικά ευρήματα που χρονολογούνται γύρω στο 2600-2000 π.Χ. βρέθηκαν στο νότιο τμήμα του νησιού, στην περιοχή Εμπορειός. Τα ευρήματα αυτά μπορεί κανείς να συναντήσει σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου.

1600-1100 ΠΧ Ένας αρχαίος αποικισμός ανακαλύφθηκε στην νότια πλευρά του νησιού, στην περιοχή των Φανών, που πιθανολογείται ότι είναι κατάλοιπο της Μυκηναϊκής Εποχής. Ο πρώτος βασιλιάς που μαρτυρείται στο νησί είναι ο Αμφικλος ή Αμφίαλος, ο οποίος ήρθε στο νησί ακολουθώντας χρησμό. Οι Ίωνες της Μικράς Ασίας κατοίκησαν στη συνέχεια τη Σάμο και τη Χίο και ένωσαν έτσι το νησί με το Πανιώνιο. Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα η Χίος ευημερεί όχι μόνο στον κλάδο της ναυτιλίας αλλά σε όλους του τομείς της ζωής.

Λέγεται ότι ο Όμηρος είχε περάσει από τη Χίο και ότι τα Ομηρικά έπη έχουν εμπνευστεί από αυτόν τον τόπο. Η Χίος, σε αντίθεση με άλλες περιοχές, δεν δημιουργούσε αποικίες αλλά εμπορεία, δηλαδή εμπορικούς σταθμούς σε διάφορα κομβικά σημεία στα οποία προωθούσε τα προϊόντα της και κυρίως το φημισμένο της κρασί και τη μαστίχα.

600 ΠΧ Aξίζει να αναφερθεί ότι γύρω στο 600 π.Χ. εφαρμόστηκε στη Χίο η Μεγάλη Ρήτρα (νομοθετικό σύστημα), με τα πρώτα γνωστά στοιχεία Δημοκρατίας. Λέγεται μάλιστα ότι ο Σόλων, εμπνεύστηκε από τη Μεγάλη Ρήτρα.

493 ΠΧ Οι Χιώτες αντιστάθηκαν στον περσικό ιμπεριαλισμό αλλά τελικά οι Πέρσες κατέλαβαν το νησί το 493 π.Χ. Η Χίος ήταν με το πλευρό των Αθηναίων στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Ακολούθησαν χρόνια ευημερίας για το νησί.

431 ΠΧ-146 ΠΧ Ο Πελοποννησιακός πόλεμος βρήκε τους Χιώτες να πολεμούν στο πλευρό των Αθηναίων μέχρι και την καταστροφή τους στη Σικελία, οπότε και στρέφονται προς το πλευρό των Σπαρτιατών. Μετά την υπογραφή της Ανταλκιδείου Ειρήνης, η Χίος συμμαχεί εκ νέου με τους Αθηναίους. Κατά τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη Χίο υπήρχε μακεδονική φρουρά. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ακολούθησαν οι διάδοχοί του και ξεκίνησε μια περίοδος παρακμής για το νησί.

146 ΠΧ Ακολούθως, οι Χιώτες συμμάχησαν με τους Ρωμαίους απολαμβάνοντας στην αρχή κάποια προνόμια.

250 ΜΧ Γύρω στο 250 μ.Χ. κατά την περίοδο των διωγμών των χριστιανών, μαρτύρησε στο νησί ο Αγιος Ισίδωρος.

Μία παράδοση λέει ότι το μαστιχόδεντρο (Σχοίνος στη χιακή διάλεκτο) άρχισε να κλαίει βλέποντας το σώμα του Αγίου που είχε συρθεί ως εκεί. Το μαστίχοδεντρο λέγεται και "ευλογημένο δέντρο".

650 ΜΧ Αραβικές επιδρομές

1042-1055 ΜΧ Τον 11 αιώνα μ.Χ. ξεκίνησαν την κατασκευή του Κάστρου της Χίου, με στόχο την οχύρωση του νησιού.

Το 1042 μ.Χ., ο Αυτοκράτορας Κων/νος Μονομάχος ξεκίνησε το κτίσιμο της Νέας Μονής, κρατώντας την υπόσχεση που είχε δώσει στους τρεις μοναχούς που είχαν βρει την εικόνα της Παρθένου στο σημείο όπου σήμερα στεγάζεται η μονή.

1089 ΜΧ Επιδρομή των Τούρκων πειρατών.

1124-5 ΜΧ Επιδρομή των Βενετών.

1170-71 ΜΧ Δεύτερη επιδρομή από τους Βενετούς.

1204 ΜΧ Οι Φράγκοι απειλούν το νησί το 1204.

1261 ΜΧ Οι Γενουάτες δείχνουν ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το νησί ως εμπορικό σταθμό και αρχίζουν σταδιακά να αποκτούν προνόμια στο νησί καθώς βοηθούν τους Βυζαντινούς να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο των Ενετών.

1292 ΜΧ Επιδρομή των Σικελών.

1300 ΜΧ Επιδρομή των Τούρκων.

1303 ΜΧ Επιδρομή των Καταλανών. Οι Γενουάτες αύξησαν την επιρροή τους στο νησί και όταν οι Βυζαντινοί δεν μπορούσαν πλέον να προασπίσουν το νησί από τους Τούρκους, εγκαταστάθηκαν στο νησί το 1307.

1307-1329 ΜΧ Το 1329 οι Βυζαντινοί επανέρχονται στο νησί και το 1346 οι Γενουάτες κατακτούν εκ νέου το νησί στο οποίο και εγκαθίστανται για δύο αιώνες.

1346 - 1566 ΜΧ Η Χίος ευημερούσε κατά την περίοδο της Γενουατοκρατίας. Το εμπόριο οργανώνεται από τη Μαόνα, μια εμπορική εταιρεία των Γενουατών και οι κατακτητές, αν και καταπίεζαν τους ντόπιους, καταφέρνουν να οργανώσουν το εμπόριο της μαστίχας και των υπολοίπων προϊόντων της Χίου, εισαγάγουν στο νησί την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών και των μεταξοσκωλήκων. Στο νότιο τμήμα του νησιού δημιουργούνται τα Καστροχώρια για την προστασία της παραγωγής της μαστίχας και στην περιοχή του Κάμπου κτίζονται επαύλεις. Ο πληθυσμός αυξάνεται και το βιοτικό επίπεδο είναι πολύ υψηλό. Οι Γενουάτες κατάφεραν να κρατήσουν τους Τούρκους μακριά από τη Χίο.

1566 - 1821 ΜΧ Ωστόσο, οι Τούρκοι κατακτούν το νησί το 1566. Οι Χιώτες συνεχίζουν να καταπιέζονται από τον κατακτητή αλλά διατηρούν περισσότερα προνόμια από οποιοδήποτε άλλο μέρος λόγω των προνομίων που τους παραχωρήθηκαν χάρη στην παραγωγή της μαστίχας. Όταν το1821 ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, οι Χιώτες δεν έλαβαν μέρος.

1822 ΜΧ Τον επόμενο χρόνο, ο Σαμιώτης επαναστάτης Λυκούργος Λογοθέτης φθάνει στη Χίο και με τη βοήθεια του Αντώνη Μπουρνιά, προσπαθεί να ελευθερώσει το νησί από τους Τούρκους χωρίς όμως επιτυχία. Ο Καπουδάν Πασά Καρά Αλί φέρνει στο νησί τον τουρκικό στόλο και καίει, καταστρέφει και σφαγιάζει τους κατοίκους της Χίου, παραδειγματίζοντάς τους έτσι για την απειθαρχία και την αγνωμοσύνη τους. Υπολογίζεται ότι πάνω από 25.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους στη Σφαγή της Χίου, όπως ονομάζεται.Αργότερα τον ίδιο χρόνο, ο Ψαριανός Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολεί την τούρκικη ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου. Ο Καπουδάν Πασά Καρά Αλί, όπως και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι, έχασαν τη ζωή τους και ενταφιάστηκαν στο τούρκικο νεκροταφείο που βρίσκεται στο Κάστρο της Χίου.

1823 - 1912 ΜΧ Οι Χιώτες που κατάφεραν να αποδράσουν από τους Τούρκους επιστρέφουν στο νησί το 1832 σε μια προσπάθεια να φτιάξουν τη ζωή τους από την αρχή. Ο παγετός του 1852 που κατάστρεψε τη σοδειά καθώς και ο καταστροφικός σεισμός του 1881 που κόστισε τη ζωή σε 3.500 άτομα δυσκόλεψαν κι άλλο την κατάσταση.

Ωστόσο, οι Χιώτες δεν παραιτήθηκαν της προσπάθειας και το 1912 το νησί απελευθερώνεται και ενώνεται με την υπόλοιπη Ελλάδα.

1939 - 1945 ΜΧ Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Χιώτες πολέμησαν κατά των Γερμανών και βοήθησαν πολύ κόσμο να αποδράσει προς τη Μέση Ανατολή.

Το νησί απελευθερώθηκε μαζί με τη υπόλοιπη Ελλάδα το 1944.

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου