Η Κάρπαθος βρίσκεται πολύ κοντά στην Κρήτη και έχει επηρεαστεί πολύ από τη ζωή της. Έχουν κοινά την περηφάνια, τη λεβεντιά, την προσήλωση στην παράδοση και τη φιλοξενία. Στη μουσική και ιδιαίτερα στο λυράρη γίνεται εμφανής η ομοιότητα συνηθειών, καθότι ο λυράρης όπως και στην Κρήτη φτιάχνει με μεγάλη επιτυχία τα δίστιχα για τα τραγούδια και τους χορούς που περιγράφουν συχνά καταστάσεις της στιγμής ή το εορταζόμενο γεγονός.
Όσον αφορά τις ασχολίες των κατοίκων, λόγω του εδάφους τους έχουν ασχοληθεί και με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και την αλιεία. Εκτρέφουν αιγοπρόβατα και καλλιεργούν δημητριακά, κηπευτικά, φρούτα, ελιές και αμπέλια.
Επειδή ωστόσο οι συνθήκες διαβίωσης και καλλιέργειας στις άγονες ηπειρωτικές περιοχές ήταν επίπονη πολλοί κάτοικοι ακολούθησαν το δρόμο της μετανάστευσης για Αμερική και την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι ανεμόμυλοι δεν είναι πλέον ενεργοί και γίνεται εισαγωγή προϊόντων που άλλοτε καλλιεργούνταν στο νησί. Μόνο η μελισσοκομία παρουσίασε βελτίωση, επειδή άλλαξαν οι κυψέλες και η κεραμοπλαστική επειδή αυξήθηκε ο τουρισμός.
Τα σπίτια που κτίζουν οι άνθρωποι σήμερα έχουν διαφορετικό στυλ από ότι τα παλαιότερα σπίτια και ο τουρισμός επιφέρει αλλαγές τόσο στο στυλ διαβίωσης των κατοίκων της Καρπάθου όσο και στα επαγγέλματά τους τα οποία τώρα είναι κυρίως συνυφασμένα με τον τουρισμό. Αυξάνουν διαρκώς τα καταστήματα, τα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Ο γάμος αποτελεί το ευτυχέστερο γεγονός και γιορτάζει όλο το χωριό. Ο γάμος και ιδιαίτερα το γλέντι διαρκεί μία εβδομάδα.
Παλαιότερα κυρίως ο γάμος στην Κάρπαθο γινόταν με προξενιό. Οι λεγόμενοι "προξενητάδες" συναντούσαν τους γονείς του γαμπρού και της νύφης και σχεδίαζαν τη μελλοντική ζωή του νέου και της νέας που είχαν κατά νου να παντρέψουν. Όταν γινόταν οι διαπραγματεύσεις και συμφωνούσαν αμφότερες οι οικογένειες, οι προξενητάδες έφερναν τους συγγενείς του γαμπρού και το γαμπρό στο σπίτι της νύφης όπου γινόταν ο πρώτος αρραβώνας.
Ο Δήμος της Καρπάθου διοργανώνει και εκδηλώσεις με συναυλίες παραδοσιακής και σύγχρονης μουσικής. Οι περισσότερες από αυτές γίνονται στο προαύλιο του Επαρχείου. Η μουσική περιλαμβάνει τα παραδοσιακά μουσικά όργανα: λύρα, λαγούτο και η τσαμπούνα. Τα παραδοσιακά τραγούδια κατατάσσονται στα συρματικά, δηλαδή τα δημοτικά, τις μαντινάδες και τα μοιρολόγια. Οι χοροί ονομάζονται σιανός (σιγανός) ή κάτω χορός, και πάνω χορός που είναι γρήγορος και κεφάτος. Οι οργανοπαίκτες που κατάγονται κυρίως από τις Μενετές βρίσκονται σε μια εξέδρα και στο χορό βρίσκεται μπροστά ένας άντρας που πρέπει να είναι καλός χορευταράς και ακολουθούν οι γυναίκες.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Απέρι:
Παλιά πρωτεύουσα του νησιού και σήμερα η έδρα ταυ Μητροπολίτη με χαρακτηριστική ρυμοτομία και αρχιτεκτονική των σπιτιών με κόκκινα κεραμίδια, ευρύχωρες αυλές και διακοσμητικά ανάγλυφα. Αθέατο από τη θάλασσα, χτίστηκε το Μεσαίωνα στις πλαγιές αρχαίου και Βενετσιάνικου κάστρου, όταν οι κάτοικοι του Ποτιδαίου αποσύρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού για να αντιμετωπίσουν τις πειρατικές επιδρομές. Μια καταπράσινη ρεματιά χωρίζει το Απέρι στα δύο και μια γέφυρα ενώνει τις δύο πλαγιές.
Όλυμπτος:
Παραδοσιακός οικισμός χτισμένος σε ορεινή και δυσπρόσιτη τοποθεσία που αποτέλεσε και το βασικό κίνητρα για την μετοίκηση προσφύγων της Βρουκούντος και της Σαρίας την περίοδο των αραβικών επιδρομών (7ος - 9ος αιώνας), Ο σημερινός οικισμός είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αρχικό Μεσαιωνικό πυρήνα του, αφού απλώθηκε στις βουνοπλαγιές μόλις η πειρατική απειλή απομακρύνθηκε. Στο βουνό υπάρχουν πάνω από 80 ανεμόμυλοι σε σειρά, ενώ γραφικά ναΰδρια είναι διάσπαρτα στον οικισμό. Πολλά σπίτια είναι σήμερα ακατοίκητα εξαιτίας της μετανάστευσης.
Στα Πηγάδια βρίσκονται αξιόλογα δημόσια κτήρια της Ιταλοκρατίας όπως το Επάρχειο, το Λιμεναρχείο
ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού στην Όλυμπο, με παραδοσιακή μουσική με τα παραδοσιακά μουσικά όργανα (τσαμπούνα, λύρα, λαούτο), τραγούδι και χορό. Στα Ολυμπίτικα πανηγύρια οι γυναίκες φορούν πολύχρωμες παραδοσιακές φορεσιές με διπλή σειρά χρυσών φλουριών στο στήθος και μαντήλα στο κεφάλι.
Τα δυο σημαντικότερα πανηγύρια της περιοχής, του Αγίου Ιωάννου (29/8) στη Βρουκούντα και της Παναγίας, πολιούχου της Ολύμπου (15/8), προσελκύουν ντόπιους και ξενιτεμένους Καρπάθιους. Μοναδική θεωρείται για τον παγανιστικό της απόηχο η ιεροτελεστία της Λαμπρής Τρίτης στην Όλυμπο με καθολικό μνημόσυνο των νεκρών μέσω του αγιασμού των πηγών και της υπαίθρου και λιτάνευση των εικόνων.

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου