ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Σημαντικά δεδομένα φέρνουν στο φως τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφτηκαν στην περιοχή της Αλοννήσου και μαρτυρούν τη στρατηγική θέση και τον καθοριστικό ρόλο του νησιού από την προϊστορική περίοδο και εντεύθεν. Ο εντοπισμός, παράλληλα, της μιας εκ των δύο πόλεων που ήκμασαν στην αρχαία Ίκο, η φιλολογική παράδοση που αναφέρει ότι ο Πηλέας, πατέρας του Αχιλλέα ετάφη στο νησί, η παραδοχή ότι το συγκεκριμένο νησί ήταν πέρασμα της Αργοναυτικής εκστρατείας, σε συνάρτηση με τα σημαντικά ευρήματα που έφερε στο φως η επιστημονική έρευνα ετών, αποτελούν τεκμήρια της σημαντικής θέσης που κατέχει η Αλόννησο στον εθνικό αρχαιολογικό χάρτη.
Στην παλιά χώρα της Αλοννήσου, όπου τοποθετείται η δεύτερη πόλη του νησιού, υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τους κλασικούς χρόνους μέχρι σήμερα, ενώ παράλληλα οχυρωμένος οικισμός εντοπίστηκε στην θέση «Καστράκι» και στην περιοχή «Ράχες».
Σε πρόσφατες επιφανειακές έρευνες στα ορεινά πλατώματα της Αλοννήσου εντοπίσθηκε μεγάλος αριθμός αγροτικών εγκαταστάσεων, περιοδικά ή ευκαιριακά κατοικημένων που χρονολογούνται από την κλασική και ελληνιστική εποχή. Οι αγροτικές εγκαταστάσεις έχουν εντοπιστεί στις θέσεις «Γκαρμπίτσες», «Τσουκαλιά», «Καλαμάκι» και «Κούμαρος» της Αλοννήσου. Σε ορισμένες εγκαταστάσεις υπάρχουν πολλά επιφανειακά ευρήματα όπως αρχιτεκτονικά στοιχεία, κεραμική και νομίσματα που μαρτυρούν την διαχρονική ανθρώπινη παρουσία που εκτείνεται από τα ρωμαϊκά και τα μεσαιωνικά χρόνια έως την σύγχρονη περίοδο.
Ο αγροτικός χαρακτήρας των εγκαταστάσεων αποδεικνύεται από την άφθονη κεραμική, τα πέτρινα εργαλεία επεξεργασίας των δημητριακών και τις πέτρινες εγκαταστάσεις για την παραγωγή κρασιού και λαδιού. Μερικές από τις μεμονωμένες αγροτικές εγκαταστάσεις παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τις οχυρωμένες αγροικίες του 4ου αιώνα π. Χ., οι οποίες έχουν βρεθεί στον ηπειρωτικό και νησιωτικό ελλαδικό χώρο.
Στην θαλάσσια περιοχή μεταξύ Περιστέρας, Αλοννήσου και Κυρά-Παναγιάς εντοπίστηκαν δέκα τουλάχιστον ναυάγια που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π. Χ. έως και τον 12ο μ.Χ. αιώνα και ενισχύουν την πεποίθηση ότι το νησί της Αλοννήσου υπήρξε θαλάσσιο πέρασμα από αρχαιοτάτων χρόνων.
Σημαντικά δεδομένα προκύπτουν όμως και από τις ανασκαφές στο Σπήλαιο του Κύκλωπα, στα Γιούρα, στη νότια πλευρά του βραχώδους νησιού, οι πλούσιες επιχώσεις της ακεραμικής ή μεσολιθικής εποχής μας πληροφορούν ότι ο άνθρωπος από το 8600 π. Χ. έως το 4000 π. Χ. καθώς και κατά τους ιστορικούς χρόνους, χρησιμοποιούσε το σπήλαιο το οποίο θεωρείται ως η παλαιότερη ανθρώπινη εγκατάσταση σε νησί του Αιγαίου. Σημαντικότερο εύρημα, η λεπτότεχνη κεραμική με γεωμετρική διακόσμηση, της μέσης νεο¬λιθικής περιόδου (5800 - 5300 π. Χ.).
Στο νησί Σκάντζουρα, τέλος, την αρχαία «Σκάνδιρα» στη θέση Κουρούπι, έχει εντοπιστεί οχυρωμένη εγκατάσταση ελληνιστικής πόλης, ενώ στην ύπαιθρο, γύρω από το παλιό μοναστήρι υπάρχουν ίχνη αγροτικών εγκαταστάσεων ιστορικών χρόνων.
Η ίδια ανθρώπινη δραστηριότητα στους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους, πιστοποιείται σε όλες τις νησίδες του αρχιπελάγους.
Στη νησίδα Ψάθουρα, βρέθηκαν εργαλεία της μέσης παλαιολιθικής περιόδου και έχει εντοπισθεί οικισμός της νεολιθικής και της εποχής του Χαλκού.
Ευρήματα επίσης έχουν εντοπιστεί και στις νησίδες Παππούς, Γράμιζα, Κόρακας.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου