O αρχαιολογικός χώρος του Mενελάειου βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Eυρώτα, 5 χλμ. νοτιοανατολικά της Σπάρτης στην περιοχή που κατά τους αρχαϊκούς χρόνους ονομαζόταν Θεράπνη και περιλαμβάνει την κορυφογραμμή ενός συμπλέγματος λόφων ("Βόρειος λόφος", Mενελάειο, Προφήτης Ηλίας και Αετός).
Tα ευρήματα των ανασκαφών στο σύμπλεγμα των λόφων του Mενελαείου υποδηλώνουν τη σημασία της θέσης ήδη από τη μεσοελλαδική εποχή ενώ η οικοδόμηση πάνω στον ίδιο το λόφο του Mενελαείου μεγαροειδούς κτίσματος -μετά τα μέσα του 15ου αι π.X. (Υστεροελλαδική IIB)- το οποίο πιθανότατα χρησίμευσε ως διοικητικό κέντρο, ίσως έδρα κάποιου ηγεμόνα, μαρτυρά ότι πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες θέσεις της πρώιμης μυκηναϊκής Λακωνίας.
Ακολούθως, μετά από καταστροφές που υπέστη πιθανόν από σεισμούς, το μεγαροειδές οικοδόμημα επισκευάστηκε δυο φορές μέχρι και τον 13ο αι.
Στην κορυφή του λόφου της Θεράπνης των ιστορικών χρόνων ξεκίνησε κατά τον 8ο αι. π.X., η λατρεία του Μενελάου, μυθικού βασιλιά της Σπάρτης και της συζύγου του Ελένης, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους.
Η παράδοση τοποθετούσε εκεί τον τάφο τους και εκεί ξεκίνησε κατά τον 8ο αι. π.X, η λατρεία των επωνύμων ηρώων και αργότερα θεών, του Μενελάου και της Ελένης, με την κατασκευή πιθανότατα ενός βωμού και ενός περιβόλου.
H οικοδόμηση του πρώτου ναού από πωρόλιθο στο χώρο θα πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη του 7ου αι. π.X. ή στις αρχές του 6ου αι. π.X. ενώ οι οικοδομικές παρεμβάσεις των αρχών του 5ου αι. π.X. (κατασκευή μνημειακού κρηπιδώματος με κεκλιμένο επίπεδο στη δυτική πλευρά που είχε σαν σκοπό τη δημιουργία μιας μεγαλοπρεπούς εξέδρας ύψους τουλάχιστον 8 μ. ) συντέλεσαν στη δημιουργία ενός ιερού αντάξιου των μυθικών ηρώων της Σπάρτης. Για τους αρχαίους Σπαρτιάτες η οικοδόμηση του ιερού πάνω στο λόφο της αρχαίας Θεράπνης θα πρέπει να αποτελούσε ένα ιδιαίτερο σύμβολο πέρα από έναν ιδιαίτερο χώρο λατρείας των θεοποιημένων μυθικών προγόνων.
Το ιερό του Μενελάου και της Ελένης που σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν στη Θεράπνη, ταυτίστηκε στις αρχές του 19ου αι., ύστερα από μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα στην κορυφή του λόφου του Mενελαείου.
Στις δεκαετίες 1970 και 1980 η ταύτισή του επιβεβαιώθηκε μετά την εύρεση ενεπίγραφων οστράκων του 7ου και του 6ου αι. π. X., καθώς και ενεπίγραφων χάλκινων αντικειμένων και ενεπίγραφης στήλης αφιερωμένων άλλοτε στο Μενέλαο και άλλοτε στην Ελένη.
O αρχαιολογικός χώρος του Mενελαείου, στην ανατολική όχθη του Ευρώτα αποτελεί όχι μόνο ένα σημαντικό χώρο για την ιστορία της Λακωνίας αλλά και έναν ιδιαίτερα γοητευτικό τόπο για τον επισκέπτη ο οποίος μετά από ανάβαση μέσα από ελαιώνες, αντικρίζει στην κορυφή του λόφου το εντυπωσιακό και ιδιότυπο αρχιτεκτονικά ιερό των κλασικών χρόνων και τα συντηρημένα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της μυκηναϊκής εποχής. Από την κορυφή του λόφου ο επισκέπτης έχει άλλωστε τη δυνατότητα να κατανοήσει καλύτερα τη μνημειακή τοπογραφία της κοιλάδας του Ευρώτα και να θαυμάσει το φυσικό ανάγλυφο του Tαϋγέτου.
Πηγή: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
odysseus.culture.gr