Η αρχαία πόλη Μενηίς βρίσκεται στο ύψωμα « Σιδηρές Πύλες» (Δεμίρ Καπού), 3,5 χλμ. βόρεια της Καλής. Ο λόφος με τις απότομες πλευρές του περιβάλλεται από βόρεια, δυτικά και νότια από τον ποταμό Μογλενίτσα, ενώ από τη μακριά ανατολική και ευκολότερα προσιτή πλευρά του, καθώς και από τη νότια είναι οχυρωμένος με τείχος. Χαμηλότερα σώζεται το τείχος της ελληνιστικής φάσης που είναι ισοδομικό από πωρόλιθο, ενώ ψηλότερα η παλαιοχριστιανική φάση του (5ος -6ος μ.Χ. αι.), που έχει πλάτος 2,80 μ. και είναι κτισμένο από αργούς λίθους και ασβεστοκονίαμα χωρίς οπτόπλινθους. Πολλά νεκροταφεία τύμβων της εποχής του Σιδήρου εντοπίστηκαν σε τεράστια έκταση στις ράχες αρκετών λόφων κατά μήκος δρόμων, ανατολικά της πόλης. Οι τύμβοι που ξεπερνούν τους 100 αποτελούνταν κυρίως από πέτρες και χώμα, έχουν ύψος 1-2 μ. και διάμετρο 5-20 μ. Η πόλη είναι κτισμένη δίπλα στο Μογλενίτσα, δίπλα στον αρχαίο δρόμο επικοινωνίας Κάτω Μακεδονίας με την Αλμωπία. Απέχει 10 χλμ. ανατολικά της Έδεσσας και 13 χλμ. από την Κύρρο. Ο ποταμός δεν αποτελούσε μεγάλο εμπόδιο, γιατί σε μερικά σημεία γίνεται στενός και θα γεφυρωνόταν με ξύλινες γέφυρες.
Στη Θέση «Αλωνάκι», βόρεια του Avύδρoυ βρέθηκε και ο μοναδικός όρος της Κάτω Μακεδονίας (όρος= λίθος που δηλώνει τα όρια μιας περιοχής και φέρει επιγραφές ), πράγμα πολύ σημαντικό, γιατί μας καθορίζει τη μέγιστη ακτίνα των χωρών της περιοχής αυτής. Ο όρος είναι χαραγμένος πάνω σε μεγάλο γρανιτένιο ογκόλιθο και αναφέρει τα εξής: «Όρος κατά σύμφωνον/ Κυρρέσταις/ προς Μενηίδα» και χρονολογείται στο β' μισό του 2ου μ.Χ. αιώνα. Ο όρος καθορίζει την έκταση της χώρας της Κύρρου προς τα δυτικά, που είναι 9.750 μ. περίπου. Η χώρα της Μενηίδος που ήταν μικρή επαρχιακή πόλη έφθανε μόνο 3.250 μ. προς τα ανατολικά της.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου