Βυζαντινό Μουσείο
(Bασ. Σοφίας 22, Aθήνα τηλ. 210 7232178)
Στεγάζεται στο μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας (λεωφ. Βασ Σοφίας 22), που είναι κτίσμα του 1848, φτιαγμένο από τον ονομαστό αρχιτέκτονα Κλεάνθη. Το μουσείο ιδρύθηκε το 1914, αλλά τα εγκαίνιά του έγιναν το 1930. Αποτελείται από το κύριο διώροφο μέγαρο, στο βάθος μιας τετράγωνης αυλής, ενώ στα πλάγια υπάρχουν δύο χαμηλές πτέρυγες και στο μπροστινό οίκημα με την καμάρα στεγάστηκαν τα γραφεία και η βιβλιοθήκη. Στο Βυζαντινό Μουσείο εκτίθενται έργα βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής, γλυπτικής και μικροτεχνίας. Στον κάτω όροφο έχουν ταξινομηθεί έργα παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής γλυπτικής που προέρχονται κυρίως από εκκλησίες της Αθήνας, από τον 5 ο μέχρι τον 15 ο αιώνα. Για να αποκτά κανείς μια πιο εποπτική εικόνα, τρεις από τις αίθουσες του μουσείου έχουν μετατραπεί σε ναούς. Έτσι, έχουμε μια παλαιοχριστιανική τρίκλιτη βασιλική του 5 ου αιώνα με χαμηλό μαρμάρινο τέμπλο και άμβωνα, έναν σταυροειδή βυζαντινό με τρούλο και ψηλό τέμπλο, και ένα παρεκκλήσιο της εποχής της τουρκοκρατίας, όπου ο διάκοσμος του τέμπλου, του θρόνου και του προσκυνηταρίου είναι όλος ξυλόγλυπτος. Από τα μεμονωμένα έργα σημαντικά είναι τα αγαλμάτια του Χριστού ως Ορφέως και ως «καλού ποιμένος», που απηχούν ελληνικά ακόμη θέματα με στροφή όμως προς τη χριστιανική αφαίρεση και τον συμβολισμό.Στον δεύτερο όροφο του μεγάρου, που αποτελείται από προθάλαμο και 4 μεγάλες αίθουσες, περιλαμβάνονται έργα βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής και μικροτεχνίας. Σπουδαιότερα είναι οι εικόνες του 13 ου - 14 ου αιώνα, δηλαδή της λεγόμενης «αναγεννήσεως των Παλαιολόγων», χειρόγραφα ευαγγέλια με μικρογραφίες του 11 ου - 12 ου αιώνα, αποτοιχισμένες βυζαντινές τοιχογραφίες 12 ου - 14 ου αιώνα, καθώς και περίτεχνα εκκλησιαστικά σκεύη και υφάσματα. Από τα εξοχότερα εκθέματα είναι ο χρυσοκέντητος επιτάφιος από τη Θεσσαλονίκη, των αρχών του 14 ου αιώνα, που είναι αριστούργημα σύνθεσης και σχεδίου, καθώς και τεχνικής εκτέλεσης.
Στις δύο πλάγιες πτέρυγες εκτίθεται μεγάλος αριθμός φορητών εικόνων βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης διαφόρων τεχνοτροπιών, που αντιπροσωπεύονται με σπουδαία ονόματα αγιογράφων. Όπως του Μιχαήλ Δαμασκηνού, Εμμ. Τζάνε, Ηλ. Μόσχου. Από το 1980 έχει ενταχθεί και εκτίθεται σε νέα πτέρυγα του μουσείου και η ιδιωτική συλλογή Λοβέρδου, που δωρήθηκε στο κράτος και περιλαμβάνει πάνω από 500 φορητές εικόνες διαφόρων σχολών και τεχνοτροπιών, καθώς και διάφορα ξυλόγλυπτα και χειρόγραφα.
Επίσης το μουσείο διαθέτει βιβλιοθήκη, εργαστήριο αντιγράφων, φωτογραφικό αρχείο και εργαστήριο συντήρησης εικόνων και τοιχογραφιών.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
