Βρίσκεται βορειοδυτικά του 'Αστρους, στο χώρο της Αρχαίας Θυρεάτιδος, σε περιοχή κατάσπαρτη από αρχαιότητες. Πιθανόν οικοδομήθηκε στη θέση παλαιοχριστιανικού ναού του 5ου αι. μ.Χ. Το καθολικό ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο, με τοιχογραφίες καλής τέχνης του 17ου αι. και δάπεδο από πολύχρωμα μαρμαροθετήματα. Είναι κτισμένο σε μίμηση αμελούς πλινθοπερίκλειστου, με εντοιχισμένα αρχαία μέλη και κεραμοπλαστικά κοσμήματα. Στο τέμπλο υπάρχουν δεσποτικές εικόνες του 17ου αι.
Πρώτη μνεία της μονής γίνεται στα "Γεωγραφικά" του Μελέτιου Μητροπολίτη Αθηνών (1690). Το 1805 την επισκέπτεται ο 'Αγγλος περιηγητής Leake.
Για την προέλευση του ονόματος "Λουκού" έχει υποτεθεί ότι:
- η μονή ήταν αφιερωμένη στην Αγ. Λουκία,
- έλαβε το όνομά της από τη λατρεία της ΄Ηρας ("Juno Lucina"),
- λόγω ύπαρξης λύκων ονομάστηκε η θέση Λυκού,
- πρόκειται περί Μονής του Οσίου Λουκά,
- ότι σχετίζεται με το Lucus Feroniae (δάσος θηραμάτων) στο οποίο ήταν η έπαυλη του Ηρώδη Αττικού κ.α.
Στο μνημείο έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες ανακεράμωσης της στέγης του καθολικού, στερεωτικές εργασίες στον διώροφο πύργο της Μονής και εργασίες συντήρησης των κελλιών.
Έγιναν συστηματικές εργασίες συντήρησης του ζωγραφικού διακόσμου του ναού στη δεκαετία του 1980. Το 1994 και στις αρχές του 1995 συντηρήθηκε το ψηφιδωτό δάπεδο του καθολικού. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία μονή.
Το καθολικό της μονής Λουκούς, κοντά στο Άστρος, είναι ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και η ανοικοδόμησή του ανάγεται στον 11ο αιώνα. Είναι ένα ιδιαίτερα κομψό κτίσμα με εντυπωσιακό οκταγωνικό τρούλο. Οι αγιογραφίες του ναού θυμίζουν αρχαϊκούς Κούρους ενώ εντύπωση προκαλούν τα εντοιχισμένα γλυπτά τμήματα από οικοδομήματα υστερορωμαϊκών χρόνων.
Πηγή: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
odysseus.culture.gr