Σε υψόμετρο 600μ., σε μια διακλάδωση του επαρχιακού δρόμου Αγίου Ανδρέα-Μονής Αρτοκωστάς- Πραστού βρίσκεται η ανδρική Μονή του Αγίου Νικολάου Καρυάς.
Στη μονή μπορεί κανείς να φτάσει και από τον Τυρό και τη Βασκίνα.
Η αρχιτεκτονική του μοναστηριού θυμίζει έντονα μονές του Αγίου Όρους. Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε το 1580 μ. Χ. από μοναχούς που είχαν έρθει από τις Καρυές του Αγίου Όρους και κατέφυγαν εκεί για να σωθούν από τους πειρατές. Πάντως αναφέρεται και άλλη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία η ίδρυση της μονής έγινε το 1620 ή 1621, όπως προκύπτει τουρκικό έγγραφο του 1621.
Η στέγη του μοναστηριού είναι σκεπασμένη με σχιστόλιθους που προέρχονται από το όρος Μαλεβό. Το καθολικό της Μονής περιβάλλεται από χαγιάτια. Ο ναός της Μονής είναι αγιορείτικου τύπου σε αρχιτεκτονική μορφή εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Ο τρούλος, που είναι δυσανάλογα μεγάλος συγκρινόμενος προς το κύριο οικοδόμημα του του ναού, είναι δωδεκάπλευρος και σκεπάζεται σε σχιστολιθικές πλάκες. Η αγιογράφηση έγινε το 1638 από τους Ναυπλιώτες αδελφούς Γεώργιο και Δημήτριο Μόσχο. Έχει γίνει κατά οριζόντιες ζώνες και περιλαμβάνει μορφές αγίων και αποστόλων, καθώς και μαρτύρια αγίων, που διατηρούν τον ασκητική βυζαντινή τεχνοτροπία χωρίς όμως τη χρήση προοπτικής.
Το ξυλόγλυπτο τέμπλο από καρυδιά, είναι περίτεχνο, με σκαλισμένες φυτικές διακοσμήσεις και θαυμάσιες ένθετες εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας. Οι εικόνες χαρακτηρίζονται από έναν αρμονικό συνδυασμό θερμών και ψυχρών χρωμάτων, οι μορφές των αγίων είναι αυστηρές και αποδίδονται με γεωμετρική ισορροπία, με σκούρα γαιώδη πρόσωπα που δένουν αρμονικά με το σκούρο τέμπλο, ενώ χρησιμοποιείται μπλε χρώμα κοβαλτίου για το "γέμισμα" του βάθους το οποίο και δημιουργεί αντίθεση με τα χρυσά φωτοστέφανα και "τελειώματα" των υφασμάτων. Η εικόνα του Αγίου Νικολάου λέγεται ότι είναι πολύ παλιά και είναι παραμορφωμένη από το χρόνο. Μπαίνοντας ο πιστός στο ναό περιβάλλεται από μια επιβλητικά κατανυκτική ατμόσφαιρα, καθώς ο φωτισμός του καθολικού γίνεται ακόμα μόνο από κεριά.
Αξιοπρόσεκτο είναι και το δάπεδο του ναού που διακοσμείται με πλάκες που φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις λαϊκής τεχνοτροπίας (λιοντάρι, ταύρος, δικέφαλος αετός και φτερωτός δαίμονας) μέσα σε εξαγωνικό πλαίσιο.
Η μονή ανακηρύχθηκε το 1622 σταυροπηγιακή, δηλαδή κατευθείαν υπαγόμενη στη δικαιοδοσία του Πατριάρχη. Το 1770 υπέστη καταστροφές από Αλβανούς επιδρομείς, ενώ το 1826 κάηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Ενίσχυσε τον Αγώνα του 1821, παρέχοντας δάνειο στην Πελοποννησιακή Γερουσία και στήριξε οικονομικά την ανέγερση σχολείων από τον Καποδίστρια. Το 1970 έγινε μετόχι της Μονής Λουκούς. Σήμερα έχει δύο μοναχούς που ξεχειμωνιάζουν στο μετόχι της μονής στον Τυρό και στον Άγιο Ιωάννη στο Λεωνίδιο.
Η μονή γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου. Πανηγυρίζει όμως και το καλοκαίρι στις 8 Ιουλίου, επειδή το χειμώνα ο χώρος της δεν είναι εύκολα προσβάσιμος.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου