Το μοναστήρι της Παναγιάς είναι κτισμένο στο υψηλότερο σημείο ενός καταπράσινου λόφου και δεσπόζει στη δεξιά πλευρά του κόλπου της Παλαιοκαστρίτσας. Ο αρχικός πυρήνας της Μονής χρονολογείται από το 1228 σύμφωνα με μία παλαιά επιγραφή που έχει στην είσοδό του. Όμως η ιστορική έρευνα εντοπίζει την αρχή της ύπαρξής του στα μέσα του 15 ου αι. Μεταγενέστερα είναι το εκκλησάκι της μονής, τα κελιά των μοναχών και η αυλή, που οικοδομήθηκαν τον 18ο αιώνα.
Το όνομα «Παλαιοκαστρίτισσα» πήρε η Ι. Μονή από ένα φυσικό κάστρο το οποίο χρησίμευε ως προμαχώνας της τότε κατοικημένης περιοχής.
Η μονή διαθέτει μια αξιόλογη συλλογή από εικόνες, ιερά βιβλία και άλλα θρησκευτικά κειμήλια. Στη Μονή διασώζονται αξιόλογες εικόνες κυρίως κρητικής τεχνοτροπίας που ανάγονται μεταξύ του 15 ου με 18 ου αι. Ενδεικτικά αναφέρουμε την εικόνα της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου του Εμμ. Λαμπράδου (τέλη 16 ου ή αρχές 17 ου αι.), τις εικόνες του Γεωργίου Χρυσολωρά (μέσα 18 ου αι), καθώς και την εικόνα που βρίσκεται στο Δεσποτικό, την Παναγία στον τύπο της Σκοπιώτισσας, η οποία είναι ζωγραφισμένη σε δέρμα βοός η οποία σύμφωνα με ειδικούς είναι έργο του 18 ου αι.
Επίσης, στο εσωτερικό της μονής θα δείτε κι ένα μικρό παραδοσιακό ελαιοτριβείο.
Μια γραφική διαδρομή σας οδηγεί μέχρι τη μονή με το δρόμο να περνάει από περιοχές κατάφυτες από κυπαρίσσια, ελιές και άλλα είδη φυτών. Η θέα από τη μονή είναι εκπληκτική. Μπορείτε να δείτε τα ερείπια του περίφημου Αγγελόκαστρου, και τους μαγευτικούς ορμίσκους της Παλαιοκαστρίτσας που δημιουργούν εικόνες απείρου κάλλους.
Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Ζωοδόχου Πηγής, την Παρασκευή της Διακαινησίμου.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
