Το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής. Πραγματοποιείται το Δεκαπενταύγουστο και είναι το πιο γνωστό έθιμο - εκδήλωση του νησιού. Οι Νισύριοι έχουν συνθέσει δικά τους εγκώμια για τη γιορτή. Μετά την ακολουθία του Εσπερινού προσφέρεται νηστήσιμο δείπνο και παραδοσιακοί λουκουμάδες. Κατά την ακολουθία του Όρθρου γίνεται το κόλλυβο της Παναγίας με την συνοδεία μοιρολογιών από τις εννιαμερίτισσες που έχουν φέρει και τα υλικά για το κόλλυβο. Οι εννιαμερίτισσες είναι γυναίκες που έχουν κάνει τάμα να περάσουν 9 μερόνυχτα προσευχής στα κελιά της μονής, προσφέροντας διάφορες εργασίες για την καθαριότητα και προετοιμασία του μοναστηριού κατά τη διάρκεια του πανηγυριού. Μετά το τέλος της λειτουργίας το κόλλυβο μεταφέρεται μαζί με την εικόνα της Παναγίας και με τη συνοδεία πομπής των πανηγυριωτών από το Ηγουμενείο στην τραπεζαρία της μονής, όπου παρατίθεται πάνδημο γεύμα.
APXΙTEKΤONΙKH
Οι οικισμοί του Μανδρακίου, του Εμπορείου και των Νικειών θεωρούνται σήμερα παραδοσιακοί, ενώ ο οικισμός των Πάλων δεν είναι χαρακτηρισμένος.
Μανδράκι:
Λευκά διώροφα σπίτια με αφαιρετικές γεωμετρικές φόρμες καθώς και αναγεννησιακού τύπου αρχοντικές κατοικίες και νεοκλασικά συνθέτουν την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα της πρωτεύουσας.
Εμπορείος:
Σπίτια απλά, χτισμένα από ηφαιστειακή πέτρα δίπλα σε διώροφα νεοκλασικά με ιδιόμορφες επικλινείς σκεπές και προσεγμένα υπέρθυρα.
Νικειά:
Χτισμένα με πανοραμική θέα στο Αιγαίο και την καλδέρα. Αρχοντικά αναπαλαιώνονται με πιστό και καλαίσθητο τρόπο, ενώ αξιοποιείται κάθε μέτρο γης. Η βοτσαλόστρωτη και λευκή πλατεία χαρακτηρίζεται από αρχιτεκτονικό συγκρητισμό.
ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Το πανηγύρι της Παναγιάς Σπηλιανής στο Μανδράκι αποτελεί την σημαντικότερη εκδήλωση του νησιού με προσέλευση κόσμου από όλα τα Δωδεκάνησα και διαρκεί 9 ημέρες (6 - 15/8).
Τα υπόλοιπα κυριότερα πανηγύρια της Νισύρου είναι: Του Αγίου Νικήτα (20 & 21/6), πολιούχου του νησιού οτο Μανδράκι, με περιφορά της εικόνας, το πανηγύρι στη Μονή της Παναγίας Κυράς (23/8), στη Μονή Σταυρού κοντά στα Νικειά (1 - 4/9), στο Μοναστήρι της Παναγιάς Ευαγγελίστριας (Τρίτη του Πάσχα), των Αγίων Αποστόλων στο χωριό Πάλοι (30/8), του Αγίου Παντελεήμονα στην τοποθεσία Αυλάκι (27/7), στη Μονή Πανάγιας Κυράς (1S/8), στο μοναστήρι του Άγιου Ιωάννη Θεολόγου στα Νικειά (26/9), του Αρχάγγελου Μιχαήλ στον Εμπορείο (8/11), τα Εισόδεια της Θεοτόκου στα Νικειά (22/11).
Το καλοκαίρι διοργανώνεται παραδοσιακός γάμος με τριήμερο γλέντι Τα παραδοσιακό δρώμενα και οι τελετές (γάμοι και βαφτίσια των ντόπιων) είναι ανοικτά στους επισκέπτες.
Στους οικισμούς βρίσκονται αρκετοί παραδοσιακοί μύλοι και ελαιοτριβεία.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Τους καλοκαιρινούς μήνες διοργανώνονται φολκλορικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μια μέρα από το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου διοργανώνεται «Η γιορτή της Σουμάδας», με παραδοσιακή ζωντανή μουσική, άφθονη Σουμάδα και άλλα παραδοσιακά προϊόντα.

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου