Το Βυζαντινό κάστρο της Μαΐνης αποτελεί το αρχαιότερο κάστρο της Μάνης και ορισμένοι ερευνητές το εντοπίζουν στο ακρωτήριο Τηγάνι κοντά στον όρμο του Μέζαπου.
Χτίστηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, και εξελίχθηκε σε μεγάλο στρατιωτικό και θρησκευτικό κέντρο. Σ' αυτό το κάστρο προσπάθησαν να εισβάλλουν οι Βάνδαλοι με το βασιλιά τους Γεζέριχο το 467, αλλά στη μάχη του Ταινάρου (στη Καινήπολη) οι Μανιάτες με τη γενναία αντίστασή τους συνέτριψαν τους επιδρομείς.
Από το φρούριο αυτό πήρε το όνομά της και η πρώτη Χριστιανική επισκοπή του Ταινάρου, η λεγόμενη επισκοπή Μαΐνης. Οι κάτοικοι της περιοχής ασπάστηκαν το Χριστιανισμό στα χρόνια του αυτοκράτορα Βασιλείου του Μακεδόνα (867 - 886 μ. Χ.). Το 950 μ. Χ. αναφέρεται σε κείμενο του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου. Το κάστρο έχει συνδεθεί με την ονομασία της Μάνης, αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της περιοχής και συνέβαλε στην αναδιοργάνωσή της, ενώ υπαγόταν στο «Θέμα της Πελοποννήσου».
Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών άλλαξε ονομασία και πήρε το όνομα «Κάστρο του Νικλείτου ή Νίκλου» από το Νίκλειτο ή Νίκλο που κατείχε το φρούριο και αντιστάθηκε με επιτυχία κατά των επιδρομέων. Το κάστρο αντιμετώπισε επιδρομές Αράβων και Σλάβων και άρχισε η ερήμωσή του μετά το 13ο αιώνα, όπως και της ευρύτερης περιοχής, πιθανόν λόγω σεισμού. Πάντως δεν πρέπει να διατηρήθηκε μετά το 1570.
Σήμερα σώζονται οι δεξαμενές του κάστρου και τμήματα τειχών, μισογκρεμισμένο τμήμα τείχους με πύργο στα δυτικά, στα ΝΔ αρχαίο τείχος με κυκλώπεια τοιχοδομία ενώ στα ανατολικά βρίσκεται το καλύτερα διατηρημένο τμήμα της οχύρωσης με Ιουστινιάνεια χαρακτηριστικά.
Στη περιοχή διακρίνονται επίσης ερειπωμένοι πύργοι και βυζαντινές εκκλησίες, καθώς και λείψανα της νεκρόπολης της πόλης της Μαΐνης, στη θέση «Κεντροκωλόσπιτο», απέναντι στο Μέζαπο. Σημαντικό Βυζαντινό μνημείο θεωρείται η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του 7ου αιώνα με τις τρεις αψίδες, ενώ δυτικά του ναού βρέθηκαν πολλοί τάφοι που χρονολογούνται πριν από τον 7ο αιώνα.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου