Προϋπήρχε παλαιότερος θρακικός οικισμός, ίσως με το όνομα Μεσημβρία, ενώ η ελληνική πόλη Ζώνη ιδρύθηκε στα τέλη του 7 ου αι. π.Χ. ως αποικία της Σαμοθράκης.
Έχουν ανασκαφεί δύο συνεχόμενοι περίβολοι: ο δυτικός που ανεβαίνει ως την ακρόπολη και χαμηλότερα ο αρχαιότερος ανατολικός. Στο ΝΔ. άκρο τους αποκαλύφθηκε ο λεγόμενος «περιτειχισμένος οικισμός», μια συνοικία με ξεχωριστή οχύρωση και οικοδομικά τετράγωνα, σύμφωνα με το ιπποδάμειο σύστημα (φάσεις από τον 5 ο έως το 2 ο αι. π.Χ.), με σπίτια, εργαστήρια και καταστήματα. Στο ΝΑ. τμήμα του δυτικού περιβόλου, θεμέλια ιερού της Δήμητρος (4 ος αι. π.Χ.). Κοντά στον ανατολικό περίβολο, αρχιτεκτονικά λείψανα του ναού του Απόλλωνος (6 ος και 5 ος αι. π.Χ.), ενταγμένου σε μεγαλύτερο οικοδομικό συγκρότημα με κεντρική αυλή και στοά. Δυτικά της πόλης εκτείνονται τα νεκροταφεία. Η πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά τον 6 ο αι. μ.Χ. Στη θέση Κακλικί θεμέλια κτιρίων και μαρμάρινα ανάγλυφα παλαιοχριστιανικής περιόδου. Στα Δίκελλα, 2 χλμ. ανατολικά της σύγχρονης Μεσημβρίας, έχουν βρεθεί παλαιοχριστιανικά ανάγλυφα.Ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου