Στην κορυφή υψώματος του Προφήτη Ηλία, πάνω από το χωριό Πέρα Μέλανα της Κυνουρίας (80 χιλ. από Τρίπολη), υπάρχουν λείψανα του ιερού του θεού Απόλλωνα Τυρίτα, του σημαντικότερου από τα ιερά της αρχαίας Κυνουρίας. Ο Τυρίτας ήταν μάλλον μια παλαιά τοπική θεότητα και θεωρείτο προστάτης της παραγωγής του γάλακτος και τυριού. Στο πέρασμα όμως του χρόνου ταυτίστηκε με το θεό Απόλλωνα και κράτησε το παλιό όμομά του σαν επίθετο.
Η λατρεία στο ιερό του Τυρίτα άρχισε τον 8ο αι. π.Χ. και ήταν πιο έντονη τον 7ο, 6ο και 5ο αι. π.Χ. με μια αναλαμπή τον 4ο αιώνα. Το ιερό του γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή απ΄ όλα τα ιερά της περιοχής στην αρχαϊκή περίοδο και σε αυτό μάλλον συνέβαλε η κεντρική του θέση στην Κυνουρία.
Πάνω στα θεμέλια του αρχαίου ιερού έχει κτισθεί το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Έχουν αποκαλυφθεί ίχνη μικρού ναού του 6ου αι. π.Χ., τετράγωνος βωμός, αναλημματικός τοίχος του 4ου αι. π.Χ., δωρικό κιονόκρανο και επιστύλιο και δισκοειδή ακρωτήρια λακωνικού τύπου, Επίσης βρέθηκαν και άλλα μικρότερα ευρήματα, πήλινα και χάλκινα, μεταξύ των οποίων αρκετά αναθήματα διαφόρων περιόδων. Τα περισσότερα από τα τελευταία είναι των αρχαϊκών χρόνων.
Στα πλέον αξιόλογα ευρήματα περιλαμβάνονται χάλκινο αγαλμάτιο ταύρου που φέρει την επιγραφή ΑΠΕΛΟΝ ΚΛΕ, χάλκινη λεοντόσχημη πόρπη με την επιγραφή ΑΠΟΛΟΝΟΣ ΕΜΙ, χάλκινη φιάλη με την επιγραφή ΑΠΕΛΟΝ ΤΥΡΙΤ[ΑΣ] στο χείλος της και χάλκινο ανδρικό αγαλμάτιο με επιγραφή ΑΠΕΛΟΝ ΤΥΡΙΤΑΣ.
Πηγή: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
arcadia.ceid.upatras.gr