Η αρχαία Πέλλα, όπως αποκαλύφθηκε από τις ανασκαφές, είναι κτισμένη με ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα, πλάτους 47 μ. Το μήκος των οικοδομικών τετραγώνων ποικίλλει, ωστόσο το συνηθέστερο είναι 125μ. Σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο υπήρχαν δυο ή και περισσότερες κατοικίες. Οι μεγαλύτερες από αυτές που βρίσκονται στον κεντρικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Πέλλας, έχουν έκταση 2500-3000 τ.μ. και οι μικρότερες 200-500 τ.μ. Οι περισσότερες έχουν κεντρική αυλή, που περιβάλλεται με δωρική ή ιωνική κιονοστοιχία. Λίγες ανήκουν στον τύπο με παστάδα, μια πλατιά δηλαδή στοά στη βόρεια πλευρά. Τα δωμάτια βρίσκονται στο πίσω μέρος των στοών, αρκετές φορές και σε δεύτερο όροφο.
Οι κοινωνικές και θρησκευτικές ανάγκες εξυπηρετούνταν στους χώρους των συμποσίων και των οικιακών ιερών.
Οι χώροι των συμποσίων των πλουσιότερων οικιών, τοποθετημένοι συνήθως στο βόρειο τμήμα τους και οι προθάλαμοί τους κοσμούνταν με ψηφιδωτά δάπεδα με μεγάλη θεματική ποικιλία και τεχνική αρτιότητα, που αποδεικνύουν την ύπαρξη οργανωμένων εργαστηρίων ψηφιδωτών στην Πέλλα. Τα ψηφιδωτά δάπεδα της Πέλλας, γνωστά σε παγκόσμιο επίπεδο, την καθιστούν χώρο με τα περισσότερα και λαμπρότερα δείγματα αυτής της τέχνης, που με τη χρησιμοποίηση φυσικών ψηφίδων εμπνέεται από έργα της μεγάλης ζωγραφικής.
Οι πολυτελέστερες οικίες της Πέλλας βρίσκονται στον κεντρικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο. Η μεγαλύτερη από αυτές έχει δυο περίστυλες αυλές με δωρικό περιστύλιο στη νότια και ιωνικό στη βόρεια. Γύρω από το δωρικό περιστύλιο υπήρχαν οι αίθουσες συμποσίων που είχαν ψηφιδωτά δάπεδα με θέματα το θεό Διόνυσο σε πάνθηρα, κυνήγι λιονταριού, επίθεση γρύπα σε ελάφι, ζεύγος κενταύρων (εκτίθενται στο μουσείο της Πέλλας), ενώ τα δάπεδα των προθαλάμων είχαν γεωμετρικά σχέδια. Σε μια άλλη οικία, στην ίδια περιοχή του αρχαιολογικού χώρου, τα δωμάτια συμποσίων έχουν ψηφιδωτά δάπεδα με θέματα κυνήγι ελαφιού, αρπαγή της Ελένης από το Θησέα, αμαζονομαχία (βρίσκονται στη θέση τους στον αρχαιολογικό χώρο).
Σε χαμηλό αναβαθμό στις πλευρές των παραπάνω αιθουσών τοποθετούνταν οι συμποσιακές κλίνες.
Ανάλογη με τη λαμπρή διακόσμηση των δαπέδων ήταν και χρωματική διακόσμηση των τοίχων των πλουσιότερων οικιών, όπως η διακόσμηση κατά το α΄ πομπηιανό στυλ ενός τοίχου, που αποκαταστάθηκε σε ύψος 5 μ. και εκτίθεται στο μουσείο της Πέλλας.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου