Στη βορειοδυτική ακτή της Κέας, στο ακρωτήριο Κεφάλα, έχει εντοπιστεί υπαίθριος οικισμός της Τελικής Νεολιθικής ή Χαλκολιθικής περιόδου (τέλη 4ης χιλιετίας, γύρω στο 3300 π. Χ.). Η μικρή κοινότητα (υπολογίζεται σε 45-80 άτομα) ζούσε σε ορθογώνιες, λιθόκτιστες οικίες και ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την καλαθοπλεκτική, την αλιεία και το θαλάσσιο εμπόριο (όπως επιβεβαιώνεται από θραύσματα οψιανού από τη Μήλο), καθώς και τη μεταλλοτεχνία, όπως φαίνεται από τα ίχνη χυτηρίων χαλκού.
Το νεκροταφείο του οικισμού αποτελείται από κτιστούς, ορθογώνιους ή κυκλικούς, ατομικούς ή ομαδικούς τάφους και θεωρείται το πρώτο οργανωμένο εκτός οικισμού νεκροταφείο του αιγαιακού χώρου.
Τα ευρήματα και τα κτερίσματα της Κεφάλας την εντάσσουν στην πολιτιστική φάση Αττικής-Αίγινας της Τελικής Νεολιθικής, η οποία στο χώρο των Κυκλάδων δεν έχει εντοπιστεί προς το παρόν σε άλλη θέση. Το στοιχείο αυτό καθιστά κομβική τη θέση της Κέας στο προϊστορικό Αιγαίο, αφού μαζί με το Σπήλαιο του Ζα στη Νάξο (Νεότερη και Τελική Νεολιθική) και τη φάση της Νεότερης Νεολιθικής από το Σάλιαγκο της Αντιπάρου μας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την εμφάνιση και εξέλιξη στο Αιγαίο της μεταβατικής περιόδου μεταξύ της εποχής του Λίθου και της εποχής του Χαλκού.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου