Άνδρος
Λιγοστά επιφανειακά ή τυχαία ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου (1400 - 1200 π.Χ.) στις περιοχές Αγίου Πέτρου, Παλαιόπολης, Κορθίου. Η ιωνική Άνδρος αποτελεί τη φυσική γέφυρα μεταξύ ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Αναπτύσσεται από τον 10ο αι. π.Χ. με τους οχυρωμένους οικισμούς της Ζαγοράς και της Υψηλής Απροβάτου στη δυτική ακτή. Στη Ζαγορά ανασκάφηκε γεωμετρικός οικισμός με μνημειώδες τείχος (8ος αι. π.Χ.) και ναός αφιερωμένος πιθανότατα στην Αθηνά που συνέχετε να λειτουργεί για μεγάλο διάστημα μετά την εγκατάλειψη του οικισμού. Ευρήματα, μακέτες και σχέδια στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας Άνδρου. Ο γεωμετρικός οικισμός στην Υψηλή διαθέτει οχυρωμένη ακρόπολη και ναό 6ου αι. π.Χ., αφιερωμένο ίσως στη λατρεία Δήμητρας και Κόρης. Στην αρχαία πόλη της Άνδρου, την Παλαιόπολη, σώζεται ισχυρό τείχος των ελληνιστικών χρόνων. Κοντά στην ακτή οικοδομήματα της αγοράς, καταβυθισμένος λιμενοβραχίονας. Από τα νεκροταφεία Α. και Δ. της πόλης προέρχονται διάφορα επιτύμβια γλυπτά, σήμερα στην τοπική Αρχαιολογική Συλλογή, αλλά και στο Μουσείο της Χώρας όπου εκτίθενται επίσης τα ρωμαϊκά αγάλματα του Ερμού και της λεγόμενης Μεγάλης Ηρακλειώτισσας. Πύργοι - φυλάκια υπάρχουν στον Άγιο Πέτρο, όπου σώζεται ένας από τους καλύτερα διατηρημένους πύργους του αιγαιακού χώρου, και στη θέση Τσούκα κοντά στο Γαύριο. Αρχαία μεταλλεία στο Ελληνικό και στο Χιλιολιμιώνα. Αρχαίο λατομείο μαρμάρου στην Πελεκητή (Κάτω Φελλός). Οχυρωμένος οικισμός 6ου - 4ου αι. π.Χ. στο λόφο του Σταυρού. Κοντά στην Παλαιόπολη έχει βρεθεί υψηλής ποιότητας ψηφιδωτό δάπεδο καθώς και μαρμάρινα ανάγλυφα από το β' μισό του 5ου αι. μ.Χ. Τα παρεκκλήσια των Εισοδίων και της Μεταμορφώσεως στο ίδιο χωριό έχουν κτιστεί στη θέση παλαιοχριστιανικών βασιλικών.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου