Η αποικία της Θάσου ιδρύθηκε τον 7ο αι. π. Χ. στο βόρειο τμήμα του νησιού από Πάριους. Ο οικιστής Τελεσικλής ήταν ο πατέρας του ποιητή Αρχίλοχου που συμμετείχε και ο ίδιος στο δεύτερο κύμα του αποικισμού. Στην ποίησή του αποτυπώνονται οι δυσκολίες και οι αγώνες των πρώτων οικιστών εναντίον των Θρακών. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, οι Θάσιοι ιδρύουν μια σειρά από αποικίες και εμπορικούς σταθμούς στην απέναντι θρακική ακτή (περαία). Η προνομιούχα γεωγραφική θέση της νέας αποικίας στο σταυροδρόμι σημαντικών εμπορικών δρόμων και η εκμετάλλευση των χρυσοφόρων κοιτασμάτων της Θρακικής ενδοχώρας, της εξασφάλισαν πλούσιες προσόδους. Από την εποχή της ίδρυσης της ως και τις αρχές του 5ου αι. π. Χ. η Θάσος ακμάζει ενώ στις αρχές του 4ου αι. π. Χ. παρουσίασε και πάλι άνθιση.
Στις αρχές του 5ου αι. π. Χ. γύρω από την πόλη της Θάσου οικοδομήθηκε οχυρωματικό τείχος μήκους 4 χλμ. Το 492 π. Χ., κατά τη διάρκεια της πρώτης Περσικής εκστρατείας εναντίον των Ελλήνων, οι Θάσιοι αναγκάστηκαν να κατεδαφίσουν τα τείχη, και να παραδώσουν το στόλο τους στο Δαρείο. Μετά την νίκη των Ελλήνων στη Σαλαμίνα, προσχώρησαν στην Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Τότε επισκεύασαν τα τείχη και ανασυνέταξαν το στόλο τους. Οι σχέσεις με την Αθήνα διαταράχθηκαν όταν οι Αθηναίοι επεχείρησαν να αποικίσουν τις Εννέα Οδούς στην περιοχή της Αμφίπολης, απειλώντας τα συμφέροντα των Θασίων στο όρος του χρυσοφόρου Παγγαίου. Το 465 π. Χ. οι Θάσιοι αποστάτησαν από την Αθηναϊκή Συμμαχία αλλά υπέκυψαν τρία χρόνια αργότερα στην πολιορκία του Κίμωνα, και αναγκάστηκαν να κατεδαφίσουν τα τείχη, να παραδώσουν το στόλο, να χάσουν τις ηπειρωτικές τους κτήσεις και να πληρώσουν βαριά πολεμική αποζημίωση. Η Θάσος θα παραμείνει στη σκιά της αθηναϊκής κυριαρχίας μέχρι το τέλος του 4ου αι. π. Χ. Η πολιτική της ζωή και η πολιτειακή της δομή θα ακολουθήσει αττικά πρότυπα. Η τελική φάση του Πελοποννησιακού πολέμου εγκαινιάζει στη Θάσο μια περίοδο εσωτερικής αστάθειας και αναταραχών με εναλλαγή ολιγαρχικών και δημοκρατικών στην εξουσία. Το 405 π. Χ., όταν οι Λακεδαιμόνιοι κατέστρεψαν τον αθηναϊκό στόλο στους Αιγός Ποταμούς, και αναδείχθηκαν σε νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου, ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος μετέβη στο νησί και εγκατέστησε Λακεδαιμόνιο αρμοστή.
Από την αρχή του 4ου αι. π. Χ. οι νόμοι και οι πολιτειακοί θεσμοί αναδιοργανώνονται, λαμπρά δημόσια κτίσματα οικοδομούνται και το Θασιακό κρασί εξάγεται σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Το 375 π. Χ. οι Θάσιοι εντάσσονται στη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Η εσωτερική σταθερότητα και ευημερία της πόλης θα παραμείνει αδιατάρακτη από τη μακεδονική και τη ρωμαϊκή κυριαρχία.
Μετά την ήττα των Μακεδόνων το 197 π. Χ., η Θάσος,θα γίνει πόλη σύμμαχος και φίλη της Ρώμης. Επειδή παραμένει πιστή στη νέα μεγάλη δύναμη και υφίσταται με γενναιότητα την πολιορκία του Μιθριδάτη που αυτή την εποχή ξεκινά πόλεμο εναντίον των Ρωμαίων στην Ανατολή, ανταμοίβεται το 80 π. Χ. από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο με την παραχώρηση της εκμετάλλευσης της περαίας και των νησιών Σκιάθου και Πεπαρήθου. Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα κατά τη σύγκρουση μοναρχικών και δημοκρατικών, η Θάσος χρησιμοποιείται από τους τελευταίους ως σταθμός ανεφοδιασμού. Γι' αυτό, μετά τη νίκη του στους Φιλίππους το 42 π. Χ., ο Μάρκος Αντώνιος αφαιρεί από τη Θάσο τα δύο νησιά και τα παραχωρεί στους Αθηναίους. Αργότερα, ο Αύγουστος θα της δώσει και πάλι προνόμια με αποτέλεσμα το νησί να γνωρίσει ως τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, νέα περίοδο ευημερίας που θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι την καταστροφική επιδρομή των Ερούλων το 267-270 μ. Χ. Η πόλη θα συνέλθει από την καταστροφή και θα ξανακτιστεί. Όμως οι αλλαγές που έχει επιφέρει ο χριστιανισμός είναι πλέον φανερές. Μεγάλες βασιλικές οικοδομούνται στη θέση των ιερών και δημόσιων κτηρίων χρησιμοποιώντας οικοδομικό υλικό από τα παλαιότερα οικοδομήματα. Το οριστικό πλήγμα επέρχεται στις αρχές του 7ου αι. μ. Χ. εξαιτίας ενός καταστροφικού σεισμού που πλήττει την ίδια εποχή πολλές πόλεις της Μακεδονίας, ενώ δεν αποκλείεται κάποιο ρόλο να έπαιξαν και οι επιδρομές των Σλάβων. Από αυτή την περίοδο και μετά η Θάσος περνά στην αφάνεια του μεσαίωνα.
Από την αρχαία πόλη της Θάσου σώζονται σήμερα μέσα στο σύγχρονο οικισμό του Λιμένα, μνημεία και συγκροτήματα. Η αγορά, η ακρόπολη με τα τείχη της, το θέατρο και τα ιερά της, τα ιερά έξω από τα τείχη και άλλα μικρότερα οικιστικά σύνολα είναι τα κυριότερα μνημεία που ερείπιά τους σώζονται σήμερα.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου