H ακρόπολη της Ρόδου δέσποζε στο δυτικό και ψηλότερο μέρος της πόλης. Δεν είχε οχυρωματικό χαρακτήρα όπως οι παλιές ακροπόλεις. Αποτελούσε μια μνημειακή ζώνη με Ιερά, μεγάλους ναούς, δημόσια κτίρια και υπόγειους χώρους λατρείας. Τα οικοδομήματα ήταν κτισμένα κλιμακωτά σε διαφορετικά επίπεδα, πάνω σε διαμορφωμένα πλατώματα, που τα συγκρατούσαν δυνατοί αναλημματικοί τοίχοι. Ήταν "πεδίων και αλσών μεστή" σύμφωνα με την περιγραφή του ρήτορα Aίλιου Αριστείδη (2ος αιώνας μ. X.) Το πνεύμα της ελληνιστικής αρχιτεκτονικής στην ακρόπολη της Ρόδου, εκφράζεται τέλεια με τον συνδυασμό του φυσικού κάλλους με τις τεχνητές επεμβάσεις. Τα μνημεία της ακρόπολης χρονολογούνται στην ελληνιστική και υστεροελληνιστική εποχή. (3ος-2ος αι. π. X.)
Τα σημαντικότερα μνημεία που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη είναι:
Ναός Αθηνάς Πολιάδος και Διός Πολιέως: Βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του λόφου της Ακρόπολης. Είχε προσανατολισμό από A. προς Δ. Ήταν δωρικού ρυθμού, πώρινος περίπτερος (δηλαδή είχε στοά με κίονες στις τέσσερις εξωτερικές πλευρές). Οι εννέα υπερμεγέθεις σπόνδυλοι, τμήμα του κιονόκρανου και του επιστυλίου, που βρίσκονται τώρα στο έδαφος, δηλώνουν τον μνημειώδη χαρακτήρα του. Εδώ οι Ρόδιοι φύλαγαν τα κείμενα των συνθηκών με τα άλλα κράτη. O ναός εντασσόταν σε ευρύτερο τέμενος που ανατολικά οριζόταν από στοά.
"Νυμφαία": Βρίσκονται ανατολικά και νότια του τοίχου της στοάς. Πρόκειται για τέσσερις υπόγειες σπηλαιώδεις κατασκευές λαξευμένες στον βράχο με κλίμακες εισόδου, διαδρόμους, επικοινωνίας και μεγάλο άνοιγμα στο κεντρικό τμήμα της οροφής τους. Στις εσωτερικές παρειές τους υπάρχουν κόγχες για την τοποθέτηση αγαλματιδίων. Δεξαμενές και πλούσια βλάστηση συμπλήρωναν το τοπίο. Ήταν χώροι αναψυχής και λατρείας.
Ναός Πυθίου Απόλλωνος: Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του λόφου, στη δυτική πλευρά διαμορφωμένου μεγάλου ορθογωνίου πλατώματος. Είχε προσανατολισμό A-Δ. Ήταν πώρινος, περίπτερος, αλλά μικρότερων διαστάσεων από το ναό της Αθηνάς και του Διός. Έχει αναστηλωθεί τμήμα της BA πλευράς του με τέσσερις κίονες και μέρος του επιστυλίου.
Στωικό κτίσμα: Σήμερα σώζεται ο τοίχος της θεμελίωσης της στοάς η οποία πρέπει να δημιουργούσε μια εντυπωσιακή πρόσοψη ορατή από την κάτω πόλη και τα λιμάνια.
Αρτεμίσιο: Στη BA πλευρά του ίδιου πλατώματος βρίσκονται τα λείψανα άλλων χώρων λατρείας, ένας από τους οποίους αποδίδεται σε λατρεία της Αρτέμιδος.
Στάδιο: Στους NA πρόποδες του λόφου βρίσκεται το Στάδιο με προσανατολισμό B-N, ανασκαμμένο και αναστηλωμένο από τους Ιταλούς. Είχε μήκος ενός Σταδίου, δηλ. 600 ποδιών ή 201 μέτρων. Αυθεντικά τμήματα του σώζονται στη σφενδόνη, στις θέσεις των επισήμων (προεδρίες) και σε μερικά από τα κάτω έδρανα (εδώλια). Διατηρείται επίσης η θέση όπου υπήρχε ο μηχανισμός για την εκκίνηση των αθλητών (ύσπληξ).
Γυμνάσιο: Το Γυμνάσιο βρισκόταν στα ανατολικά του Σταδίου. Παλαιότερα είχε αποκαλυφθεί μέρος της δυτικής πλευράς του και πρόσφατα κάτω από το κυλικείο εντοπίστηκε η BA άκρη του. Ήταν μεγάλο τετράγωνο κτήριο με πλευρά 200 μ. περίπου. Ήταν ονομαστό για τα καλλιτεχνικά έργα που περιείχε.
Βιβλιοθήκη: Μια πολύ σημαντική Βιβλιοθήκη με αξιόλογα συγγράμματα κυρίως ρητορικού χαρακτήρα βρισκόταν κοντά στο Γυμνάσιο και το Ωδείο, απ' ό,τι μας επιτρέπει να συμπεράνουμε μια επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή.
Ωδείο: Βορειοδυτικά του Σταδίου βρίσκεται αναστηλωμένο ένα μικρό μαρμάρινο Ωδείο. Είχε χωρητικότητα περίπου 800 θεατών και πιστεύεται ότι θα χρησίμευε ή για την διεξαγωγή μουσικών εκδηλώσεων ή ως χώρος παρακολούθησης μαθημάτων των φημισμένων ρητόρων της Ρόδου.
Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
odysseus.culture.gr