Το μεγαλύτερο, επιβλητικότερο και ομορφότερο φαράγγι, όχι μόνο στα Χανιά αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, είναι αυτό της Σαμαριάς. Γι' αυτό άλλωστε είναι και το πλέον γνωστό διεθνώς και το πλέον επισκέψιμο, αφού έχουν την τύχη να το διαβαίνουν πάνω από τριακόσιες χιλιάδες φυσιολάτρες κάθε χρόνο. Είναι ένα θαυμαστό τοπίο, με σπάνιους γεωμορφικούς σχηματισμούς. Μοναδικός βιότοπος με ξεχωριστή σε πλούτο χλωρίδα και πανίδα και μια πλούσια μυθολογία που φθάνει ως τα προϊστορικά χρόνια και ιστορία πολυτάραχη στα δύσκολα για την Κρήτη χρόνια. Ανακηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων Κρήτης το έτος 1962 και μέχρι τότε στο χωριό της Σαμαρίας, στο κέντρο του φαραγγιού, κατοικούσαν ακόμη δύο-τρεις οικογένειες Σφακιανών, ασχολουμένων κυρίως με την κτηνοτροφία και την υλοτομία. Καλύφθηκε τότε έκταση 48.500 στρεμμάτων ενώ σήμερα προωθείται η επέκταση του Δρυμού σε 250.000 στρέμματα που θα συμπεριλάβουν και το πλέον αξιόλογο τμήμα των Λευκών Ορέων
Το μήκος της διαδρομής του, στα όρια του Δρυμού είναι 12.800 χιλιόμετρα και στη συνέχεια η απόσταση ως την παραλιακή Αγία Ρούμελη, είναι ακόμα 3.200 χιλιόμετρα. Η διάβαση του, με ταχύ βάδισμα μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πέντε ή ολιγότερες ώρες αλλά, προτιμότερο είναι αυτή να μην γίνει σε ολιγότερες από 6 με 8 ώρες για να υπάρχει η δυνατότητα της άνετης απόλαυσης της ασύγκριτης ομορφιάς του. Το κυριότερο είδος της πανίδας του είναι το παγκόσμια γνωστό Κρητικό Αγρίμι (CAPRA AEGAGRUS CRETICA), ένα ζώο αφάνταστα όμορφο και λεβέντικο, που τώρα έχει πλέον δια σωθεί και ζει ελεύθερο μόνο σ' αυτό το φαράγγι και τα τρία παράλληλα της Σαμαριάς. Από την χλωρίδα, ονομαστά είναι τα αιωνόβια τεράστια Κυπαρίσσια, που από τα αρχαία χρόνια χρησιμοποιούνταν για την ναυπήγηση πλοίων, από δε τους Μινωΐτες για τους κίονες των ανακτόρων της Κνωσού κλπ. Συνολικά υπάρχουν στο φαράγγι 450 είδη της Κρητικής χλωρίδας, από τα οποία 70 είναι ενδημικά, φύονται δηλαδή μόνο σε αυτό. Έχει πολλά στενώματα που έχουν ονομασθεί «πόρτες» αλλά το στενότερο, η «Σιδερόπορτα» έχει πλάτος μόνο τρία μέτρα ενώ το κατακόρυφο ύψος στις εκατέρωθεν πλευρές φθάνει από 300 μέχρι τα 700 μέτρα. Σε πολλά σημεία περνάτε πάνω από το ποτάμι του φαραγγιού με μικρά ξύλινα γεφυράκια. Στο φαράγγι υπήρχαν κατά τα αρχαία χρόνια ονομαστά Ιερά και Μαντεία, στη θέση δε της Αγίας Ρούμελης η αρχαία πόλη ΤΑΡΑ στην οποία σώζεται μέχρι σήμερα τμήμα του ναού του Απόλλωνα
Είναι επισκέψιμο συνήθως από την 1η Μαΐου μέχρι τέλος Οκτωβρίου, εκτός αν υπάρξουν δύσκολες καιρικές συνθήκες. Υπάρχουν φυλάκια της Κρατικής Υπηρεσίας(Δασικής), στην είσοδο του Φαραγγιού, στον οικισμό Σαμαριάς και στη έξοδο του Δρυμού. Επίσης το φαράγγι παρέχει υπηρεσίες γιατρού. Στην Αγία Ρούμελη υπάρχει και ελικοδρόμιο.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
