Η περιοχή της Κάμείρου εκτείνεται στην πιο άγρια και ανεμοδαρμενη βορειοδυτική πλευρά του νησιού κοντά στο ακρωτήριο του Αγίου Μηνά (το αρχαίο Μυλάντιο) στις υπώρειες του όρους Ακραμύτης. Κατά την προϊστορική εποχή εδώ λατρεύονταν οι Μυλάντιοι θεοί που δίδαξαν στους ανθρώπους το άλεσμα και το ζύμωμα. Η αρχαιολογική φυσιογνωμία της περιοχής περιλαμβάνει και μυκηναϊκά νεκροταφεία στα Καλαβάρδα, δυτικά της Καμείρου. Ευρήματα γεωμετρικής περιόδου (8ος αι. π.Χ.) υποδεικνύουν την ύπαρξη ναού αφιερωμένου στην Αθηνά στην ακρόπολη. Ο πρώτος μεγάλος σεισμός του 226 π.Χ. κατέστρεψε την κλασική πόλη και το ναό της Αθηνάς Καμιράδος. Η ελληνιστική πόλη οικοδομήθηκε σύμφωνα με το Ιπποδαμειο σύστημα σε τρία επίπεδα άνδηρα.
Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται η ακρόπολη με το ναό της Αθηνάς και τη στοά. Στο μεσαίο άνδηρο απλώνεται ο οικισμός και χαμηλότερα υψώνεται ο ελληνιστικός ναός, η δωρική κρήνη, η αγορά και ο περίβολος των βωμών. Τον ευρύτερο χώρο κοσμούσαν, όπως σε κάθε κλασική και ελληνιστική πόλη, πλήθος
αναθημάτων, όπως στήλες και εξέδρες με αγάλματα. Όμως ο τρομερός σεισμός του 142 π.Χ. κατέστρεψε την πόλη της Καμείρου για δεύτερη φορά.
Αρχαιολογικός χώρος Καμείρου:
Περιλαμβάνει τον αρχαίο οικισμό μικρότερο και πιο «επαρχιακό» σε σχέση με την Ιαλυσό και τη Λίνδο, που είναι διαμορφωμένος σε τρία επίπεδα στο λόφο με τα εξής μνημεία: Ακρόπολη με το τέμενος της Αθηνάς Καμειριάδος, δεξαμενή συλλογής όμβριων υδάτων, Ελληνιστική στοά (κάτω από το δάπεδο της οποίας, διαπιστώθηκε ύπαρξη αξιόλογου υδρευτικού συστήματος με πηγάδια, υπόγειες δεξαμενές και πήλινους υδρευτικούς σωλήνες), τετράπλευρος βωμός ελληνιστικής εποχής μπροστά από τη δωρική στοά, οικισμός ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, Ελληνιστικός ναός στο τρίτο άνδηρο, Ιωνικός ναΐσκος από πωρόλιθο με ένδυση κονιάματος που χρησίμευε για τη στέγαση αναθηματικού αγάλματος, κρήνη, τετράπλευρη πλατεία (αγορά), περίβολος με βωμούς (στο πρώτο επίπεδο βρίσκεται μεγάλος επιμήκης βωμός του Ήλιου), ημικυκλική εξέδρα μπροστά από τον περίβολο των βωμών, μνημειώδης κλίμακα ανάμεσα στην αγορά και τον περίβολο των βωμών που οδηγεί στο κέντρο του οικισμού, θεμέλια κτηρίων και ναών και πήλινα αγγεία, που φαίνεται ότι παράγονταν μαζικά στην
αρχαιότητα. Κατά μια εκδοχή εδώ βρισκόταν ο υπαγόμενος στο κράτος των Λινδίων αρχαϊκός Δήμος Κατταβέων.
Ιπποτικό φρούριο (Απόλλωνα):
Διασώζονται ερείπια ιπποτικού φρουρίου. Βάσει ιπποτικού διατάγματος του Μ. Μαγίστρου Ορσίνι (1474); μπορούσε να φιλοξενήσει και τον πληθυσμό από τα γείτονικά Λάερμα.
Αρχαιολογικά ευρήματα (Καλαβάρδα):
Αρχαϊκοί και κλασσικοί τάφοι με πολύτιμα κτερίσματα.
Ιπποτικό φρούριο (Σορωνή):
Ερειπωμένο σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου