(τηλ. 28410 24943)
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου δημιουργήθηκε με σκοπό να εκθέτει ευρήματα από την ανατολική Κρήτη που μέχρι τότε μεταφέρονταν στο Μουσείο Ηρακλείου. Η έκθεση δεν έχει την οριστική της μορφή, καλύπτει όμως ένα τεράστιο χρονικό διάστημα από τη Νεολιθική Εποχή ως το τέλος της Ελληνορωμαϊκής περιόδου. Ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει τη διαχρονική εξέλιξη της τέχνης στην περιοχή μέσα από αντιπροσωπευτικά δείγματα διαφόρων ρυθμών και εποχών. Μεγαλύτερα και σπουδαιότερα σύνολα αποτελούν τα κτερίσματα από το πρωτομινωικό νεκροταφείο της Αγίας Φωτιάς κοντά στη Σητεία (3.000-2.300 π.Χ.) στην πρώτη αίθουσα και τα ευρήματα από το ανάκτορο των Μαλλίων που έφεραν στο φως οι έρευνες της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, στην τέταρτη αίθουσα.
Το κτίριο του Μουσείου είναι ορθογώνιο με οκτώ αίθουσες για τα εκθέματα, που διατάσσονται κυκλικά γύρω από κεντρικό ορθογώνιο και πλακόστρωτο αίθριο. Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται κτερίσματα που βρέθηκαν το 1971 στο παραθαλάσσιο νεκροταφείο της Αγίας Φωτιάς. Το νεκροταφείο αυτό, το μεγαλύτερο σε αριθμό τάφων της προϊστορικής Κρήτης κι ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας, είχε τουλάχιστον 260 τάφους με πάνω από 1.600 αγγεία, μερικά χάλκινα εγχειρίδια και πολλές λεπίδες οψιανού (3.000-2.300 π.Χ.).
Στη δεύτερη αίθουσα εκτίθεται άλλη περίφημη νεότερη ομάδα κεραμικής από το σημαντικό πρωτομινωικό οικισμό Φούρνου Κορυφή κοντά στο χωριό Μύρτος Ιεράπετρας. Σε αυτή ανήκει το διασημότερο αντικείμενο του Μουσείου "η θεά της Μύρτου". Πρόκειται για έξοχο σπονδικό αγγείο (ΠΜ ΙΙβ περιόδου) με τη μορφή σχηματοποιημένης θεάς με πολύ μικρό κεφάλι πάνω σε ψηλό, λεπτό λαιμό και κωδωνόσχημο σώμα.
Στο παρελθόν έχουν φιλοξενηθεί περιοδικές εκθέσεις όπως: "Λασίθι 5.000 χρόνια καλλιτεχνικής έκφρασης: Νίκος Σωτηριάδης, προσωπεία-ειδώλια 1997 μ.Χ.", "Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Το αθάνατο νερό" κλπ. Στο άμεσο μέλλον οι αίθουσες θα λάβουν την τελική τους μορφή, καθώς προτίθεται να γίνει επανέκθεση των αντικειμένων στα πλαίσια ένταξης του Μουσείου στο Γ' ΚΠΣ από την ΚΔ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στην οποία ανήκει.
Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη
