(τηλ. 28420 28721)
Συγκροτείται στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν φιλάρχαιοι κάτοικοι της πόλης ίδρυσαν τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Ιεράπετρας, με σκοπό την περισυλλογή και τη διαφύλαξη των αρχαίων της περιοχής και τη δημιουργία μουσειακής συλλογής. Όσα αντικείμενα αυτού του πρώτου πυρήνα διασώθηκαν από συνεχείς λεηλασίες και καταστροφές και όσα συγκεντρώθηκαν από νεότερες παραδόσεις και ανασκαφές στην περιοχή του Δήμου Ιεράπετρας, χρονολογούμενα από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.χ. έως τον 5ο αι. μ.χ., συνιστούν τη Αρχαιολογική Συλλογή Ιεράπετρας, που σήμερα στεγάζεται στο διατηρητέο κτίριο της Οθωμανικής Σχολής ή Μεχτέπι, χτισμένο το 1899.
Από το σημαντικό πρωτομινωικό οικισμό στο λόφο Φούρνου Κορυφή Μύρτου (2900-2200 π.χ.) προέρχονται τα πρωϊμότερα εκθέματα της συλλογής, αγγεία αντιπροσωπευτικά των σημαντικότερων ρυθμών της κεραμικής της πρώιμης Χαλκοκρατίας στην Κρήτη, λίθινα εργαλεία και κεραμικοί τροχοί. Τρεις λάρνακες και μέρος των πενήντα αγγείων από έναν πλούσιο θαλαμοειδή τάφο κοντά στο χωριό Επισκοπή αποτελούν χαρακτηριστικό ταφικό σύνολο της Υστερομινωικής ΙΙΙ περιόδου (1440-1050 π.Χ).
Σε αίθουσα της συλλογής αναπαραστάθηκε κτιστός κιβωτιόσχημος τάφος από το νεκροταφείο στο Βροντά (τέλη 8ου-αρχές 7ου αι. π.χ.). Σε αυτόν είχαν αποτεφρωθεί ένας ενήλικας και ένα παιδί 7-14 ετών.
Στη συλλογή εκτίθενται επιγραφές από την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή, με σημαντικότερη για την ιστορία της πόλης μια στήλη του 3ου αι. π.χ. με το κείμενο της συνθήκης μεταξύ των Ιεραπυτνίων και του βασιλιά Αντιγόνου - πιθανότατα του Δώσωνος (229-220 π.χ.) - της Μακεδονίας στη μια όψη και τη συνθήκη ισοπολιτείας με την πόλη των Αρκάδων της κεντρικής Κρήτης στην άλλη. Μαρμάρινα γλυπτά από την Ιεράπετρα αποτελούν τη σημαντικότερη συλλογή γλυπτών της ανατολικής Κρήτης και αποδεικνύουν την ευμάρεια της πόλης κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Εξέχουσα θέση κατέχει το μαρμάρινο άγαλμα της Δήμητρας-Ίσιδος, χρονολογημένο στο 2ο αι. μ.χ. από πρωτότυπο του 4ου αι. π.χ.
Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη