Η Ιερά Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, γνωστή ως Σεράϊ («ούτος ο Παράδεισος» στη ρωσική γλώσσα) βρίσκεται 500 μέτρα από τις Καρυές και ανήκει στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου. Ονομάζεται Σκήτη γιατί σύμφωνα με τον κανονισμό του Αγίου Όρους δεν ιδρύονται πια νέες Μονές. Λέγεται ότι τον 10ο μ.χ.αι. προϋπήρχε στη θέση αυτή η Μονή του ηγουμένου του Ξύστρη (ή Ξέστου). Μέχρι τον 17ο αιώνα, υπήρχε κελί του Αγίου Αντωνίου ενώ στα μέσα του 17ου αι. εγκαθίσταται στο χώρο ο παραιτηθείς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Άγιος Αθανάσιος Πατελλάρος. Το 1768, ο παραιτηθείς Οικουμενικός Πατριάρχης Σεραφείμ ο Β΄ αφιερώνει νέο ναό στον Απόστολο Ανδρέα, μικρογραφία της Αγίας Σοφίας της Κων/πολης, του οποίου σώζονται σήμερα τα ερείπια. Το 1841, εγκαθίστανται οι ρώσοι μοναχοί Βησσαρίων και Βαρσανούφιος ενώ το 1849 ιδρύεται με πατριαρχικό σιγγίλιο η Κοινοβιακή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα. Στις αρχές του 20ου αι. ζούσαν εδώ 600 περίπου ρώσοι μοναχοί. Το μοναστηριακό συγκρότημα ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο των αγιορείτικων μονών με υψηλά οικοδομήματα που βλέπουν σε μια εσωτερική αυλή ενώ στο κέντρο δεσπόζει ο ναός. Ο μεγαλοπρεπής Κυριακός ναός του Αγίου Ανδρέα (ύψος 30 μ.Χ 60 μ.μήκος Χ 33 μ.πλάτος), από λαξευτό γρανίτη και μάρμαρο, εγκαινιάσθηκε το 1900 από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ Γ΄ και είναι ο μεγαλύτερος ναός του Αγίου Όρους. Τα σχέδια του ναού, σε ρυθμό βυζαντινό και μπαρόκ, είναι του ρώσου αρχιτέκτονα Μ. Σουρουπώφ. Εδώ φυλάσσεται η κάρα του Αγίου Ανδρέα.
Το 1900, ανοικοδομήθηκε με δωρεά του ρώσου μοναχού Ιννοκεντίου Σιμπιργιάκωφ, η βόρεια πενταόροφη πτέρυγα (μήκους 109μ.) που στέγασε το Νοσοκομείο, το Φαρμακείο και τον ναό του Αγίου Ιννοκεντίου. Μέχρι το 1913, κατασκευάσθηκαν με δωρεές ρώσων προσκυνητών διάφορα κτίρια και εργαστήρια όπως μηχανουργείο, ξυλουργείο, ραφείο, φωτογραφείο.κλπ. καθώς και η δυτική πτέρυγα που στέγαζε την Βιβλιοθήκη (και καταστράφηκε το 1958 από πυρκαγιά). Η Σκήτη εξέδιδε επίσης εφημερίδα με το όνομα «Καθοδήγηση και Παραμυθία στην Ορθόδοξη Πίστη». Με την ρωσική επανάσταση του 1917 σταμάτησε η κυβερνητική χρηματοδότηση καθώς και η εισροή νέων μοναχών. Το 1960, ζούσαν στη Σκήτη μόνο 5 μοναχοί ενώ το 1971 πέθανε και ο τελευταίος ρώσος μοναχός ο π. Σαμψών. Εδώ λειτουργεί από το 1953 η Αθωνιάδα Σχολή για μελλοντικούς μοναχούς. Το 1992, μετά από 2 δεκαετίες μαρασμού και εγκατάλειψης εγκαθίστανται στη Σκήτη οι μοναχοί αδελφοί Μάξιμος και Παύλος Πολίτης από τη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι κατάφεραν να πετύχουν την χρηματοδότηση για την αναστήλωση της Σκήτης. Στον υπόγειο χώρο (500 τ.μ.) του ναού οργάνωσαν ένα πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο συντήρησης και μελέτης ιερών κειμηλίων με ακτινογραφικό και φωτογραφικό υλικό υψηλής τεχνολογίας. Από το 2001 μέχρι σήμερα εγκαταβιούν στη Σκήτη 16 μοναχοί από την γειτονική μονή Φιλοθέου με επικεφαλής τον π. Εφραίμ.
Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη