Η Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στο Μολυβδοσκέπαστο, πλησίον των Ελληνοαλβανικών συνόρων, στο σημείο συμβολής Αώου και Σαραντάπορου. Το όνομά της το πήρε η μονή από τα μολυβδόφυλλα που κάλυπταν τη στέγη του καθολικού. Το μοναστήρι διατηρεί σήμερα την επιβλητική φρουριακή του όψη, με ψηλά τείχη τα οποία περιβάλλουν τα ανακαινισμένα κελιά, το καθολικό, δυο ανεξάρτητα καμπαναριά και ένα ωραίο μικρό κήπο.
Το καθολικό της Μονής, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χρονολογείται στις αρχές του 14ου αι. και είναι κτισμένο σε έναν αρκετά σύνθετο τύπο: στην ανατολική πλευρά ο ναός είναι τρίκογχος με πολύ ψηλό τρούλο (περίπου 15 μέτρα) και δυτικά μονόχωρος σταυρεπίστεγος. Ο ανοιχτός νάρθηκας του καθολικού, χωρίζεται από τον κυρίως ναό με χοντρή δρύινη πόρτα με σκαλισμένες εικόνες από την Αγία Γραφή. Η παράδοση αναφέρει πως η Μονή κτίσθηκε τον 7ο αι. από τον Κωνσταντίνο Πωγωνάτο (671-672 μ.Χ). Σύμφωνα με την επιγραφή του 1537 που υπάρχει πάνω από την δυτική είσοδο, ανακαινίσθηκε στα μέσα του 14ου αι. (από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο Κομνηνό).
Το καθολικό εσωτερικά διακοσμείται με τοιχογραφίες, οι οποίες σύμφωνα με επιγραφές που φέρουν φαίνεται ότι ζωγραφίστηκαν τον 16ο αι. και συγκεκριμένα το 1522 και 1537. Κάτω από τις τοιχογραφίες του 16ου αι. και στα σημεία που αυτές έχουν αποκολληθεί, διακρίνεται παλαιότερο στρώμα αγιογράφησης του ναού που χρονολογείται τον 14ο αι. Τα σπουδαιότερα κειμήλια της Μονής είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, κάποιες φορητές εικόνες και κυρίως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και του Χριστού Παντοκράτορα. Η Μονή Μολυβδοσκέπαστου, στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της υπέστη πολλές λεηλασίες και καταστροφές κι έτσι σήμερα, από την άλλοτε πλούσια βιβλιοθήκη της, σώζεται μόνο το Ευαγγέλιο του 16ου αι. με αργυρή στάχωση, το οποίο φυλάσσεται στην 8η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Η Μονή Μολυβδοσκεπάστου σήμερα είναι ενεργό ανδρικό μοναστήρι το οποίο πανηγυρίζει στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
