Η Μονή Αγ. Παρασκευής Μονοδενδρίου είναι κτισμένη σε απόσταση 600 περίπου μέτρων από την πλατεία του οικισμού του Μονοδενδριού και δεσπόζει στο χείλος της χαράδρας του Βίκου, σε ένα τοπίο συγκλονιστικού κάλλους. Σύμφωνα με την παράδοση χτίσθηκε από ασκητές, οι οποίοι από τον 13ο αιώνα ασκήτευσαν στις σπηλιές που υπάρχουν βορειοδυτικά από το μοναστήρι. Όπως συνάγεται από επιγραφή που σώζεται στο υπέρθυρο του κυρίως ναού, ο ναός ανηγέρθη και ιστορήθηκε το 1412-13, από τον άρχοντα Μιχαήλ Βοεβόδα το Θεριανό. Το καθολικό της Μονής είναι ναός μονόχωρος και έχει ιστορηθεί με τοιχογραφίες που έγιναν σε δύο χρονικές φάσεις.
Στο 15ο αι. ανήκουν οι τοιχογραφίες του δυτικού, βόρειου (παράσταση με το Βοεβόδα και τη σύζυγό του με ενδυμασίες της εποχής) και ανατολικού τοίχου, οι οποίες είναι ιδιαίτερης σημασίας καθώς είναι από τα ελάχιστα δείγματα της περιόδου στην Ήπειρο. Οι τοιχογραφίες που κοσμούν το νότιο τοίχο είναι του 1869. Εικονίζονται ολόσωμοι Άγιοι, σκηνές από το δωδεκάορτο, κ.λ.π.
Στην πρόσοψη του ναού, εικονίζεται η Αγ. Παρασκευή στηθαία εντός κόγχης, το μαρτύριο της πιο κάτω και ένας έφιππος Άγιος. Το τέμπλο έχει εικόνες του 19ου αι. Η εικόνα της Αγ. Παρασκευής που υπάρχει στο ναό, είναι βορειοελλαδικής τέχνης και χρονολογείται το 17ο αιώνα. Το σημερινό συγκρότημα του μοναστηριού διατηρείται σε καλή κατάσταση και αποτελείται από το καθολικό, τα κελιά, το ηγουμενείο, τους βοηθητικούς χώρους και τη "λόντζα". Η λόντζα είναι χωριστό κελί εξώστης, χτισμένο ακριβώς πάνω από τη χαράδρα, που χρησίμευε για κρυψώνας και ως έξοδος κινδύνου (μέσω καταπακτής που οδηγούσε στη χαράδρα).
Από το μοναστήρι, ξεκινάει ένα μονοπάτι που είναι σκαλισμένο στο βράχο και οδηγεί στο "ασκηταριό" και τα "σπιτάκια" τα οποία εκτός από χώρους ασκητείας αποτελούσαν και οχυρές θέσεις, προσβάσιμες μόνο με τη χρήση ξύλινης γέφυρας.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
