Κοντά στον οικισμό Απόλπαινα του Δήμου Λευκάδας, σε υψόμετρο 70 μ., βρίσκεται η Μονή της Θεοτόκου της Οδηγήτριας. Ιδρύθηκε (ή ανακαινίσθηκε) από την Ελένη Παλαιολογίνα γύρω στο 1449 - 1450. Λέγεται όμως ότι η Μονή χρονολογείται πολύ παλαιότερα, μέσα στον 11ο αιώνα. Η Ελένη Παλαιολογίνα, κόρη του Θωμά Παλαιολόγου (δεσπότη του Μωριά) και σύζυγος του Λαζάρου Βούκοβιτς (δεσπότη της Σερβίας), έζησε στο τέλος της ζωής της ως μοναχή με το όνομα «Υπομονή» και ετάφη στο μοναστήρι της Αγία Μαύρας (1473). Τον 18ο αι. φιλοτεχνήθηκε το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού. Σήμερα η Μονή της Οδηγήτριας είναι διαλυμένη και εγκαταλειμμένη. Διακρίνονται από το μοναστηριακό συγκρότημα ο κτιστός περίβολος με την πέτρινη θολωτή είσοδο στη νοτιοανατολική πλευρά και 3 πέτρινα κτίσματα (κελιά, βοηθητικοί χώροι). Σώζεται επίσης σε καλή κατάσταση ο ναός της Παναγίας, μονόκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη, που δεν είναι επισκέψιμος. Στο εσωτερικό του, στον ανατολικό και νότιο τοίχο, υπήρχαν τοιχογραφίες (καλυμμένες με ασβέστη ως το 1953) που συνδυάζουν την Παλαιολόγεια ζωγραφική με τη δυτικού τύπου τεχνοτροπία. Τα σπαράγματα τοιχογραφιών αποτοιχίστηκαν το 1970 και φυλάσσονται σήμερα στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών.
Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη