Έξω από την Μαρώνεια, 10 χλμ. ανατολικά, στους πρόποδες του Αγ. Γεωργίου, στην παράλια θέση Σύναξη, αποκαλύφθηκε μεγάλη τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος βασιλική, των χρόνων του Ιουστινιανού, της οποίας το ανατολικό τμήμα είναι χτισμένο με μάρμαρα από αρχαιότερα κτίρια της εποχής των Αντωνίνων (96-112 μ.χ.αι.). Aνακαλύφθηκαν επίσης ένας θολωτός τάφος καθώς και ένα ιερό με ψηφιδωτό δάπεδο που ανέρχονται στα ρωμαϊκά χρόνια. Σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα, ιερό του Μάρωνος υπήρχε κοντά, στην ομηρική πρωτεύουσα των Κικόνων Ισμάρα. Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν το άβατο ιερό στη Σύναξη να ήταν αφιερωμένο στον Μάρωνα και να μεταφέρθηκε εκεί από την δυσπρόσιτη ακρόπολη της Ισμάρας (Άγιος Γεώργιος) επί Αδριανού (117-138 μ.χ.αι.), ο οποίος γνωρίζουμε ότι επισκέφθηκε τις πόλεις της Θράκης.
Η Σύναξη βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης. Κατά πάσα πιθανότητα από τη Σύναξη επιβιβάζονταν και αποβιβάζονταν οι προσκυνητές για τη Σαμοθράκη. Το κτίριο με τα πολλά δωμάτια, που αποκαλύφθηκε στην παραλία της Σύναξης, είναι ένας ξενώνας, που εξυπηρετούσε τους προσκυνητές αυτούς. Δεν είναι παράξενο, επομένως, γιατί στη θέση αυτή ιδρύθηκε και το ιερό του Μάρωνος και αργότερα η παλαιοχριστιανική βασιλική.
Πάνω στη βασιλική, και με οικοδομημένα υλικά παρμένα αποκλειστικά από τα ερείπιά της, μοναχοί ίδρυσαν μοναστηριακό συγκρότημα, που αποτελούσε την κεντρική λαύρα ασκητών, διασκορπισμένων στη γύρω βραχώδη και δυσπρόσιτη περιοχή. Ο μοναστικός αυτός εποικισμός πρέπει να συσχετισθεί με την αναβίωση και ανακατάταξη των αστικών κέντρων και της υπαίθρου του Βυζαντίου κατά τον 9ο - 10ο μ.χ. αι. Της ίδιας εποχής είναι και η παλαιότερη εφυαλωμένη κεραμική, που βρέθηκε στη Σύναξη.
Οι μοναχοί έκτισαν το μοναστικό εγκαθίδρυμά τους ακριβώς πάνω στα θεμέλια και τους τοίχους της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, με τέτοιο τρόπο ώστε η μία πτέρυγά του να βρεθεί εγκατεστημένη στο βόρειο κλίτος της βασιλικής, η άλλη στο νότιο και η αυλή στο κεντρικό. Οι τοίχοι της βασιλικής χρησιμοποιήθηκαν ως περίβολος της μονής. Η μονή έζησε μέχρι τον 13ο αιώνα, οπότε οι μοναχοί, λόγω της ανασφάλειας και τις καιρικής στενώσεως των πραγμάτων, μετακόμισαν σε κάποιο ασφαλέστερο αστικό κέντρο, πιθανώς στην γειτονική Μαρώνεια.
Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη