Άλλοι Αρχαιολογικοί Χώροι

Μυκήναι
Φυσικά οχυρή ακρόπολη που εποπτεύει τον Αργολικό κόλπο και τους οδικούς άξονες προς την ενδοχώρα. Κατοικείται από τη νεολιθική εποχή, αλλά η εποχή της μεγάλης ακμής της είναι η ύστερη εποχή του Χαλκού, η λεγόμενη μυκηναϊκή (1550 - 1100 π.Χ.). Στον 17ο - 16ο αι. π.Χ. χρονολογούνται οι πλούσιοι τάφοι του περιβόλου Β, που βρίσκεται έξω από την ακρόπολη. Στον 16ο αιώνα π.Χ. ανήκουν οι έξι λακκοειδείς τάφοι, που αργότερα (1250 π.Χ.) ενσωματώθηκαν στην τειχισμένη ακρόπολη (ταφικός περίβολος Α). Τα κυκλώπεια τείχη, μήκους 900 μ., κατασκευάστηκαν από μεγάλους ογκόλιθους και οικοδομήθηκαν σε τρεις φάσεις, μεταξύ 1350 - 1200 π.Χ. Έχουν δύο πύλες, τη βόρεια μικρότερη και τη μνημειώδη «πύλη των Λεόντων» με το μεγαλιθικό ανώφλι. Στην κορυφή του λόφου υπήρχε το πολυτελές τοιχογραφημένο ανάκτορο και προς τα ΒΑ. εκτείνονταν εργαστηριακά συγκροτήματα, οικίες και μία κυκλώπεια σήραγγα προς την υπόγεια δεξαμενή. Στα χαμηλότερα σημεία της ακρόπολης, το θρησκευτικό κέντρο (13ος αι. π.Χ.) και λίγα ιδιωτικά σπίτια. Έξω από την ακρόπολη, συνοικίες σπιτιών, πυκνές συστάδες θαλαμωτών και εννέα θολωτοί τάφοι (15ος - 14ος αι. π.Χ.), από τους οποίους ξεχωρίζει ο μνημειώδης «θησαυρός του Ατρέως», που αποτελεί το τελειότερο και άριστα σωζόμενο δείγμα θολωτού τάφου (1250 π.Χ.). Η ακρόπολη καταστράφηκε από πυρκαγιά περί το 1100 π.Χ., αλλά η κατοίκηση στην περιοχή συνεχίστηκε.
Από τις Μυκήνες προέρχεται ένας μεγάλος αριθμός αντικειμένων υψηλής τέχνης και τεχνικής και πινακίδες Γραμμικής Β' γραφής, που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Ναυπλίου. Στα ερείπια της προϊστορικής ακρόπολης οικοδομείται τον 6ο αι. π.Χ. ναός της Αθηνάς ή και της Ήρας. Αψιδωτός ναός με άδυτο και πρόδομο γεωμετρικών χρόνων στην κάτω πόλη.

Μπερμπάτι
Μικρή ακρόπολη σε εύφορη πεδιάδα, κοντά στις Μυκήνες. Κέντρο παραγωγής εικονιστικής κεραμικής των μυκηναϊκών χρόνων (14ος - 13ος αι. π.Χ.), ενός αγαθού που εξαγόταν σε μεγάλες ποσότητες σε όλο το Αιγαίο και την Κύπρο. Σημαντικό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων της ίδιας περιόδου.

Δένδρο
Το νεκροταφείο της μυκηναϊκής ακρόπολης της Μιδέας. Θαλαμωτοί και ένας θολωτός τάφος (1500 - 1200 π.Χ.). Το σημαντικότερο εύρημα είναι η μπρούντζινη πανοπλία ενός Μυκηναίου πολεμιστή, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου.

Μιδέα
Σημαντική οχυρωμένη μυκηναϊκή ακρόπολη, μεταξύ Μυκηνών και Τίρυνθος. Τα ισχυρά κυκλώπεια τείχη της μπορούν να συγκριθούν μόνο με εκείνα των Μυκηνών και της Τίρυνθος. Η πόλη αναπτυσσόταν σε κλιμακωτά άνδηρα, διέθετε φυλάκεια κοντά στις δύο πύλες της, οργανωμένες αποθήκες, εργαστήρια και τοιχογραφημένα κτίρια. Καταστράφηκε από πυρκαγιά και πιθανόν από σεισμό γύρω στα τέλη του 13ου αι. π.Χ.

Ηραίο Αργούς
Στην Πρόσυμνα ανασκάφηκε ένα από τα μεγαλύτερα μυκηναϊκά νεκροταφεία της ηπειρωτικής Ελλάδας (16ος - 13ος αι. π.Χ.), από το οποίο προήλθε μεγάλος αριθμός κτερισμάτων (αγγεία, όπλα, κοσμήματα) και σημαντικά στοιχεία για τα έθιμα ταφής της μυκηναϊκής εποχής.
Το επίσημο ιερό αρχικά των Μυκηνών και αργότερα της πόλεως του Αργούς αναδείχθηκε σε θρησκευτικό κέντρο των αργολικών πόλεων γενικότερα. Ήταν αφιερωμένο στην Ήρα, μεγάλη θεά της Αργολίδας, ως θεά της φύσεως.
Εντυπωσιακά ερείπια σε οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο. Στα Β., σε άνδηρο του 8ου αι. π.Χ., οικοδομήθηκε τον 7ο αι. π.Χ. ένας από τους πρώτους δωρικούς ναούς (σήμερα θεμέλια και τμήματα της υποδομής). Στην πλατεία, στα νότια, στοές, ανάμεσα στις οποίες δύο από τα πρωιμότερα παραδείγματα δωρικού ρυθμού. Στο ιερό υπήρχε εστιατόριο αρχαϊκών χρόνων και υπόστυλη αίθουσα, πιθανόν τελεστήριο για τη μυστηριακού χαρακτήρα λατρεία της θεάς. Στο μέσον της πλατείας του ιερού δεσπόζουν τα θεμέλια του νεότερου δωρικού ναού της Ήρας (ύστερος 5ος αι. π.Χ.) με πλούσιο αρχιτεκτονικό και γλυπτό διάκοσμο που στέγαζε το περίφημο καθιστό χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, έργο του Αργείου χαλκοπλάστη Πολυκλείτου. Γυμνάσιο και θέρμες ρωμαϊκών χρόνων στα δυτικά.

Άργος
Η ακρόπολη (Ασπίς) κατοικήθηκε σε όλη την εποχή του Χαλκού (3η - 2η π.Χ. χιλιετία). Έχει εντοπισθεί σημαντικός μεσοελλαδικός οικισμός (2000 - 1600 π.Χ.). Οι πολυάριθμοι τάφοι στη Δειράδα και τη σύγχρονη πόλη δηλώνουν ακμαία μυκηναϊκή εγκατάσταση (15ος - 12ος αι. π.Χ.).
Η αρχαία πόλη του Αργούς κυριάρχησε στην Αργολίδα στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ. ως διάδοχος των Μυκηνών. Τα ερείπια της βρίσκονται κάτω από την πυκνά δομημένη σημερινή πόλη. Καταστρέφεται στο τέλος του 4ου αι. μ.Χ. από βαρβαρικές επιδρομές. Πόλη μυθικών βασιλέων και ηρώων, όπως ο Διομήδης και ο Ηρακλής, αλλά και γενέτειρα του βασιλικού γένους των Μακεδόνων. Στην ακρόπολη της Λάρισας, το πολυγωνικό τείχος του 6ου - 5ου αι. π.Χ. ενσωματώθηκε στο μεσαιωνικό φρούριο. Λείψανα των ναών της Πολιάδος Αθηνάς και του Λαρισαίου Διός. Απέναντι, στο ύψωμα της αρχαίας Δειράδος (σημερινός Προφήτης Ηλίας) ερείπια των ιερών του Απόλλωνος Πυθίου και της Αθηνάς Οξυδερκούς, αρχαϊκών και κυρίως κλασικών χρόνων. Διακρίνεται καλά ο λαξευμένος εν μέρει στο βράχο βωμός του Απόλλωνος και μνημειώδης κλίμακα.
Στην αγορά της πόλης διατηρείται η λίθινη αφετηρία σταδίου των κλασικών χρόνων. Στο νότιο τμήμα της πόλης τετράγωνο οικοδομικό συγκρότημα του τέλους του 5ου αι. π.Χ. με δωρική στοά προς την πλατεία της αγοράς (μετατρέπεται σε γυμνάσιο τον 1ο αι. π.Χ., και σε λουτρό στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους). Τετράγωνο Νυμφαίο ρωμαϊκών χρόνων και κυκλικό μαρμάρινο ηρώο κορινθιακού ρυθμού (1ος αι. μ.Χ.) που μετατρέπεται επίσης σε Νυμφαίο τον 3ο αι. μ.Χ.
Στους ΝΑ. πρόποδες της Λάρισας υπάρχει ιερό Αφροδίτης στην αρχαία θέση Ασπίς και ευθύγραμμο θέατρο του 5ου αι. π.Χ. για συγκεντρώσεις πολιτών που μετασκευάσθηκε σε ημικυκλικό ωδείο (2ος, 3ος αι. μ.Χ.). Δίπλα βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα στην Ελλάδα (20.000 θεατές) λαξευμένο εν μέρει στο βράχο (περ. 300 π.Χ.). Στη θέση του ιερού του Ασκληπιού και του Σαράπιδος (1ος αι. μ.Χ.) κτίζονται το 2ο αι. μ.Χ. θέρμες που τμήμα τους σώζεται σε εντυπωσιακό ύψος. Η οδός που οδηγεί στο θέατρο ήταν σε συνεχή χρήση από τον 6ο αι. π.Χ. έως τον 6ο αι. μ.Χ. Βορειότερα, πολυγωνικό ανάλημμα 5ου αι. π.Χ., επίσης Νυμφαίο του 2ου αι. μ.Χ. συνδεόμενο με το υδραγωγείο της πόλης στην ανατολική πλευρά της Λάρισας. Σημαντικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Παλαιοχριστιανική βασιλική με δύο φάσεις (5ος και 6ος αι.) στα ερείπια του ναού του Απόλλωνος στο λόφο του Προφήτη Ηλία. Ερείπια μεγάλης έπαυλης, μάλλον 6ου αι. Στη συμβολή των οδών Κορίνθου και Ζαΐμη παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο όπου και ταφικές επιγραφές. Κτήριο του 6ου - 7ου αι. στην οδό Α. Χατζή. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης εκτίθενται παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά δάπεδα διακοσμημένα με προσωποποιήσεις των μηνών και των εποχών, σκηνές κυνηγιού και διονυσιακή σκηνή. Στη θέση Παλιόπυργα, 1 - 1,5 χλμ. από το αρχαίο θέατρο του Αργούς, λείψανα κτιρίου, απροσδιόριστης χρήσης, με ψηφιδωτά δάπεδα διαφορετικών περιόδων (τέλη 5ου και 6ος αι.). Στη θέση Αλίκα, μεταξύ Αργούς και Ηραίου, ερείπια τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής (αρχές 6ου αι.).
Τα ευρήματα εκτίθενται στο τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Λύρκεια ή Λύρκειον
Στο ύψωμα Παλιοκαστράκι κοντά στο χωριό Κάτω Μπελέσι, όπου οδηγεί διακλάδωση δρόμου που έρχεται από το Άργος, λείψανα πολυγωνικού τείχους και κεραμική ταυτίζουν τη θέση με την προϊστορική πόλη Λύρκεια και το Λύρκειον των ιστορικών χρόνων.
Στη θέση Πηγαδάκια, ερείπια παλαιοχριστιανικού κτιρίου, ίσως βασιλικής, διακοσμημένου με ψηφιδωτό.

Ελληνικό
Θέση κοντά στο χωριό Κεφαλάρι του Άργους με ερειπωμένο πυραμιδοειδή πύργο του 4ου αι. π.Χ.

Λέρνα
Σημαντική νεολιθική θέση με διαρκή κατοίκηση (6500 - 3200 π.Χ.) και ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της πρώιμης εποχής του Χαλκού με σημαντικά αρχιτεκτονικά λείψανα (2500 - 2200 π.Χ.). Στην πρώτη φάση ανήκει δρομικό κτίριο με εστία, το οποίο περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο με πύργους, και στη δεύτερη φάση η «Οικία των κεράμων», επίμηκες διώροφο κτίριο με διαδρόμους και εξώστες. Οι αποθηκευτικοί χώροι και το πλήθος των σφραγισμάτων μαρτυρούν εκτεταμένο δίκτυο εμπορικών σχέσεων. Η οικία καταστράφηκε από πυρκαγιά περί το 2200 - 2000 π.Χ., ο οικισμός, ωστόσο, κατοικήθηκε κατά τη μέση και ύστερη εποχή του Χαλκού (2000 - 1100 π.Χ.). Τα ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο Άργους.

Τίρυνς
Ισχυρή μυκηναϊκή ακρόπολη, πάνω σε βραχώδες ύψωμα. Κατοικήθηκε από τη νεότερη νεολιθική εποχή (5η χιλιετία π.Χ.). Τα πρώτα κτίρια όμως (σπίτια κτισμένα γύρω από ένα κυκλικό κτίριο) χρονολογούνται περί το 2500 π.Χ. Τα ογκώδη κυκλώπεια τείχη των μυκηναϊκών χρόνων (1400 - 1200 π.Χ.) περικλείουν την άνω, μέση και κάτω ακρόπολη και περιλαμβάνουν οξυκόρυφες σύριγγες με αποθήκες, οδοντώσεις και το δυτικό προμαχώνα, μια εξαίρετη αμυντική κατασκευή της τελευταίας περιόδου. Κυκλώπεια αναβάθρα οδηγούσε μέσω της κύριας πύλης στο πολυτελές, τοιχογραφημένο ανάκτορο. Το μεγάλο μέγαρο είχε κυκλική εστία και κτιστό βάθρο για το θρόνο του άνακτα. Ανατολικά, μικρότερο όμοιο μέγαρο, δυτικά ένα λουτρό με λίθινο δάπεδο, και τριγύρω αυλές, εργαστήρια και αποθήκες. Η κάτω ακρόπολη περιλάμβανε μία συνοικία με σπίτια, εργαστήρια και ένα ιερό, και διέθετε δύο ανεξάρτητες μικρές πύλες και υπόγειες δεξαμενές. Γύρω από την ακρόπολη απλωνόταν η πόλη, που συνέχισε να κατοικείται και μετά το σεισμό που κατέστρεψε την ακρόπολη περί το 1200 π.Χ. Γύρω από την πόλη υπήρχαν νεκροταφεία θολωτών και θαλαμωτών τάφων και λίγο μακρύτερα είχε κατασκευαστεί ένα κυκλώπειο ανάχωμα για την προστασία από τις πλημμύρες.
Το μέγαρο του μυκηναϊκού ανακτόρου χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα ως κατοικία του τοπικού βασιλέα στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ., ενώ στα μέσα του 8ου αι. π.Χ. οικοδομήθηκε στη θέση αυτή ναός της Ήρας. Η προϊστορική ακρόπολη χρησιμοποιείται ως φρούριο τον 6ο αι. π.Χ. και τους ελληνιστικούς χρόνους, οπότε επισκευάζεται και το τείχος της. Λατρεία του Διός και της Αθηνάς μαρτυρείται επιγραφικά στη νότια από τις προϊστορικές σύριγγες του τείχους. Τα ευρήματα εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Ναυπλίου.

Ναύπλιο / Ναυπλία
Στην περιοχή της Ναυπλίας έχουν ανασκαφεί πολλοί θαλαμωτοί τάφοι της μυκηναϊκής εποχής (1400 - 1100 π.Χ.).
Μέλος της Αμφικτυονίας της Καλαυρείας τον 8ο αι. π.Χ. Ναυτική δύναμη, καταστρέφεται τον 7ο αι. π.Χ. από το Άργος, το οποίο και τη διαδέχεται στην αμφικτυονία. Πολυγωνικό τείχος που οικοδόμησαν γύρω στο 300 π.Χ. οι Αργείοι διατηρείται και σήμερα κάτω από το μεσαιωνικό, στη δυτική πλευρά της Ακροναυπλίας, όπου και λείψανα ελληνιστικών οικιών. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου, στεγασμένο στο ενετικό οπλοστάσιο των αρχών του 18ου αι., εκτίθενται αρχαιότητες από την ευρύτερη περιοχή.

Ασίνη
Βραχώδης ακρόπολη στον Αργολικό κόλπο κοντά στο σημερινό Τολό. Σημαντική θέση της μεσοελλαδικής, μυκηναϊκής και γεωμετρικής εποχής, ακμάζει κυρίως κατά το 12ο και 11ο αι. π.Χ. Πλούσια νεκροταφεία θαλαμωτών τάφων της μυκηναϊκής εποχής (1500 - 1100 π.Χ.). Τα ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο Ναυπλίου.
Περιοχή του ελληνικού φύλου των Δρυόπων με θρησκευτικό κέντρο το ιερό του Απόλλωνος Πυθαέως ή Πυθαίου (λείψανα του στην εκκλησία του χωριού Λευκάκια), ήδη στον 8ο αι. π.Χ. Οικισμός από τον 10ο αι. π.Χ. και νεκροταφείο. Η πόλη καταστρέφεται στα τέλη του 8ου αι. π.Χ. από το Άργος. Στην ελληνιστική εποχή οικοδομείται το σήμερα ορατό τείχος.

Κάντια
Μυκηναϊκός οικισμός με κυκλώπειο τείχος. Ο λόφος κατοικείται συνεχώς από την 3η χιλιετία π.Χ., ιδίως όμως το διάστημα 1500 - 1100 π.Χ., οπότε και εγκαταλείπεται, πιθανόν μετά από πυρκαγιά.

Καζάρμα
Η καλύτερα διατηρημένη μυκηναϊκή γέφυρα, στο δρόμο που συνέδεε τις Μυκήνες, την Τίρυνθα και την Επίδαυρο. Μνημειακή κατασκευή, από μεγάλες πέτρες κατά το «κυκλώπειο» σύστημα. Χρονολογείται γύρω στο 1300 π.Χ. Στην περιοχή ανασκάφηκε πλούσιος θολωτός τάφος της μυκηναϊκής εποχής (1500 - 1450 π.Χ.).
Η γειτονική ακρόπολη κατοικήθηκε σε όλη την εποχή του Χαλκού (3200 - 1100 π.Χ.). Φρούριο του τέλους του 5ου αι. π.Χ.

Λιγουριό / Λήσσα
Η περιοχή κατοικείται σε όλη την προϊστορική περίοδο, όπως δείχνουν σποραδικά ευρήματα (κεραμική και εργαλεία).
Σε ύψωμα πάνω από το σημερινό χωριό, οχυρώσεις αρχαϊκής και κλασικής εποχής. Έξω από το χωριό στις παρυφές του όρους Αραχναίο, ερείπια πυραμιδοειδούς πύργου του 4ου αι. π.Χ. διακοσμημένου εξωτερικά με ανάγλυφες ασπίδες.

Ιερό Απόλλωνος Μαλεάτα και Ασκληπιείο Επιδαύρου
Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου ήταν το περιφημότερο ιερό του Ασκληπιού στην αρχαιότητα, με θυγατρικά ιερά στην Αθήνα, στην Κω και στη Ρώμη. Επίσημο ιερό της Επιδαύρου, θρησκευτικό και εθνικό κέντρο της Επιδαυρίας που η λειτουργία του ανάγεται στον 6ο αι. π.Χ. Πολύ στενά συνδεδεμένο με το αρχικά μυκηναϊκό ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα, το οποίο καταστράφηκε τον 1ο αι. π.Χ. Στη θέση του ιερού του Απόλλωνος Μαλεάτα, στη βόρεια πλαγιά του Κυνορτίου όρους, τμήματα πρωτοελλαδικού οικισμού (3η χιλιετία π.Χ.). Μυκηναϊκό ιερό κορυφής (1500 - 1200 π.Χ.), ένα από τα ελάχιστα στον ελλαδικό χώρο, συνδέεται με υπαίθρια λατρευτική δραστηριότητα.
Στο ιερό του Μαλεάτα μνημειώδες ανάλημμα του 3ου αι. π.Χ., στηρίζει στοά, πιθανόν εγκοιμητήριο (χώρος επιφάνειας του θεού στους ασθενείς και υπόδειξης ή τέλεσης της θεραπείας τους), ερείπια του κλασικού ναού στη θέση του παλαιότερου αρχαϊκού, υπαίθριο βωμό, άνδηρο θυσιών των μυκηναϊκών και ρωμαϊκών χρόνων, κτιστό βωμό (4ου αι. π.Χ.) στην πλατεία του ιερού και υπαίθριο τέμενος των Μουσών. Στους ρωμαϊκούς χρόνους ανήκει το πρόπυλο του ιερού και εκτεταμένο συγκρότημα έξω από τα όρια του με λουτρό, κρήνη και δεξαμενή. Στο ιερό του Ασκληπιού, οργανωμένο σήμερα αρχαιολογικό χώρο που περιλαμβάνει και το αρχαίο θέατρο, είναι επισκέψιμα τα ερειπωμένα οικοδομήματα του 4ου - 3ου αι. π.Χ. και των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων.
Κυριότερα κτίρια είναι ο δωρικός ναός του Ασκληπιού (ο γλυπτός αρχιτεκτονικός διάκοσμος του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), το άβατο ή «εγκοιμητήριο» σχήματος στοάς, το τετράγωνο συγκρότημα του 5ου αι. π.Χ. που περιέβαλε τα παλαιότερα λείψανα της λατρείας Απόλλωνος και Ασκληπιού. Τέλος, η περίφημη για τον πλούτο του αρχιτεκτονικού της διακόσμου θόλος (θυμέλη), κυκλικό οικοδόμημα με υπόγειους διαδρόμους-δακτυλίους και με συνδυασμό ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού. Ήταν αφιερωμένη πιθανότατα στη χθόνια λατρεία του Ασκληπιού. Υπήρξε ίσως έργο του νεότερου Πολυκλείτου, αρχιτέκτονα του θεάτρου του ιερού και γλύπτη. Ναοί Αρτέμιδος, Αφροδίτης, Θέμιδος, Ανάκειο (ιερό των Διοσκούρων), Επιδότειον (ιερό των θεών Επιδοτών όπως ήταν ο Ύπνος) και ιερό του Απόλλωνος και του Ασκληπιού, λατρευόμενων κατά το αιγυπτιακό τυπικό. Στάδιο με καμαροσκεπή δίοδο, παλαίστρα, λουτρά, θέρμες και βιβλιοθήκη, στοές και καταγώγιο (ξενώνας). Γυμνάσιο ή τελετουργικό εστιατόριο με μνημειώδες πρόπυλο, στην περίστυλη αυλή του οποίου οικοδομήθηκε ωδείο στους ρωμαϊκούς χρόνους.
Το θέατρο στη βορειοδυτική πλαγιά του Κυνορτίου με την καλύτερη ακουστική στην αρχαιότητα (4ου - 3ου και 2ου αι. π.Χ.), είναι αναστηλωμένο και σε χρήση σήμερα. Χαρακτηριστικές είναι οι μνημειώδεις διπλές θύρες στις παρόδους. Στο τοπικό Μουσείο, στο οποίο εκτίθενται επιγραφές, ιατρικά εργαλεία, γλυπτά αναθήματα, των οποίων οι βάσεις αφθονούν στο ιερό, και αναστηλωμένα τμήματα των θριγκών των προπυλαίων και των ναών του Ασκληπιού και της Αρτέμιδος. Εκτίθεται επίσης κορινθιακό κιονόκρανο που χρησίμευε ως υπόδειγμα εκείνων της Θόλου. Ανατολικά των προπυλαίων του ιερού του Ασκληπιού λείψανα πεντάκλιτης βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος, βαπτιστήριο και προσκτίσματα (α' μισό 5ου αι.). Ψηφιδωτό δάπεδο στο νάρθηκα με γεωμετρικό διάκοσμο. Μέσα στο ναό του Ασκληπιού, ερείπια οικίας με ψηφιδωτά δάπεδα (μέσα 5ου αι.). Κοντά στη Επάνω Επίδαυρο λείψανα τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής (5ος αι.).

Παλιά Επίδαυρος / Επίδαυρος
Μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι (14ος - 12ος αι. π.Χ.) με σημαντικό αριθμό ευρημάτων.
Η αρχαία πόλη Επίδαυρος ήταν το λιμάνι της Επιδαυρίας χώρας προς το Αιγαίο. Αποίκισε την Κώ, τη Νίσυρο, την Αστυπάλαια και την Αίγινα. Διατηρούνται καταβυθισμένες λιμενικές εγκαταστάσεις.
Στην ακρόπολη, πολυγωνικό τείχος. Θέατρο 4ου - 3ου αι. π.Χ. Κοντά η θέση της αγοράς, σπίτια των ρωμαϊκών χρόνων. Στο ύψωμα δυτικά του λιμανιού, λείψανα ιερού Αρτέμιδος σε λειτουργία από την αρχαϊκή εποχή.
Στην Παλιά Επίδαυρο, στη χερσόνησο Νησί, στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, ερείπια μονόκλιτης θολοσκεπούς βασιλικής αφιερωμένης στην Παναγία. Ίσως παρεκκλήσι φρουρίου του 6ου αι.

Μέθανα
Το λιμάνι της αρχαίας πόλεως εντοπίζεται στον παράλιο σημερινό οικισμό του Μεγάλου Χωριού. Διατηρούνται τμήματα του ισοδομικού τείχους της πόλης και εκείνου της ακρόπολης.

Δαμαλάς / Τροιζήνα
Μυκηναϊκός θολωτός τάφος μεγάλων διαστάσεων που ανασκάπτεται τα τελευταία χρόνια. Η θέση της πόλης υποδηλώνει το ενδιαφέρον για θαλάσσια επικοινωνία με την Αττική.
Με την Αθήνα τη συνδέει ο ήρωας Θησεύς. Σώζονται λίγα ερείπια του τείχους της, στα βορειοδυτικά του σημερινού ομώνυμου χωριού, και καλά διατηρημένος πύργος. Αρχαίο επίνειο ο Πώγων .(Βίδα). Ακρόπολη στη θέση Κάστρο, ενώ στην πεδιάδα εκτείνεται η πόλη. Πώρινα θεμέλια αποδιδόμενα στο ναό της Αρτέμιδος εντοπίζονται κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Στην ίδια περιοχή, η θέση του επίσημου ιερού της πόλεως, του Απόλλωνος Θεαρίου. Στα βορειοδυτικά της αρχαίας πόλης, υπάρχουν θεμέλια του ιερού του τοπικού ήρωα Ιππολύτου, καθώς και δωρικός περίπτερος ναός και τέμενος, του οποίου το δυτικό τμήμα του λειτουργούσε ως Ασκληπείο ιαματικό ιερό. Στη θέση Λακκώματα, τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με προσκτίσματα, πιθανότατα επισκοπικός ναός. Ωραιότατο ψηφιδωτό δάπεδο από τη δεύτερη οικοδομική φάση (5ος αι.), λείψανα ορθομαρμάρωσης και μαρμαροθετημάτων. Πλακόστρωση από κοκκινωπό μάρμαρο.

Σπήλαιο Φράγχθι
Κατοικήθηκε από την τελευταία φάση της παλαιολιθικής έως το τέλος της νεολιθικής εποχής (7η - 4η χιλιετία π.Χ.) και το όνομα του είναι ταυτόσημο με την αρχαιότερη εμπορική οδό του Αιγαίου, εκείνη του μηλιακού οψιανού. Στην περιοχή υπάρχει βυθισμένος οικισμός των πρωτοελλαδικών χρόνων (3η χιλιετία π.Χ.).

Μάσης
Οικοδομικά λείψανα και ένας αμυντικός πύργος ιστορικών χρόνων στο στόμιο του όρμου.

Ερμιόνη
Λείψανα αρχαϊκού τείχους στις ακτές της χερσονήσου της Ερμιόνης. Το λιμάνι της αρχαίας πόλης βρισκόταν στο βόρειο μικρότερο κόλπο της χερσονήσου. Ανατολικά στη χερσόνησο υπάρχουν θεμέλια του περίπτερου ναού του Ποσειδώνος (η σπουδαιότερη λατρεία της πόλης) ή της Αθηνάς των πρώιμων κλασικών χρόνων. Δυτικά του λόφου Πρων στο Κωκύγιον όρος (Προφήτης Ηλίας), ιερό Διός. Στην οδό Μιαούλη, δίπλα στο Δημοτικό σχολείο αποκαλύφθηκαν ερείπια μεγάλου οικοδομικού συγκροτήματος παλαιοχριστιανικών χρόνων που περιλαμβάνει τρίκλιτη βασιλική και πολυάριθμα προσκτίσματα (4ος ή 5ος αι., ανακαινίσθηκε τον 6ο αι.). Ψηφιδωτά δάπεδα με παραστάσεις πτηνών, γεωμετρικά και φυτικά θέματα. Βόρεια της βασιλικής, ανασκάφηκε συγκρότημα του 6ου αι., ίσως κατοικία επισκόπου ή συνδυασμός επισκοπικής κατοικίας και βαπτιστηρίου.

Αλιείς
Οχυρωμένη ακρόπολη 6ου - 4ου αι. π.Χ. σε λόφο στη νότια παραλία του σημερινού όρμου Χελίου. Ερείπια τείχους με πύργους και οικοδομικά λείψανα στο εσωτερικό του (οικίες, ιερό Ήρας ή Δήμητρος, βιοτεχνικές εγκαταστάσεις). Τμήμα τους είναι καταβυθισμένο, όπως και οι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις. Ίσως ορισμένα θεμέλια να ανήκουν στο ναό του Απόλλωνος. Επίσης θέρμες, λείψανα σταδίου και νεκροταφείο εκτός των τειχών.

Στενό - Αγιωργίτικα
Από τη θέση είναι γνωστά κατάλοιπα της αρχαιότερης και μέσης νεολιθικής (6500 - 5300 π.Χ.). Εντοπίσθηκαν επίσης τέσσερις θερμομεταλλουργικοί κλίβανοι και εγκαταστάσεις πλυντηρίων μεταλλουργίας που προορίζονταν για καμίνευση και επεξεργασία του χαλκούχου μεταλλεύματος της περιοχής. Χρονολογούνται στη μέση εποχή του Χαλκού (γύρω στα 1700 π.Χ.).

Τσιόροβος και Κουρμέκι, το Κάτω Δολιανών
Στη θέση Τσιόροβος Κάτω Δολινιανών, στις νότιες παρυφές του βουνού Ζάβιτσα και πλάι στο δρόμο Δολιανών - Αργούς, υπάρχουν τα ερείπια οικισμού με οχυρωματικό περίβολο 5ου - 4ου αι. π.Χ., θεμέλια και κατώφλια κτιρίων στο εσωτερικό. Λείψανα αρχαίου υδραγωγείου και τάφοι στην περιοχή. Ίσως πρόκειται για οχυρό προγεφύρωμα των Λακώνων προς την Αργολίδα που ιδρύθηκε στους χρόνους του Πελοποννησιακού πολέμου. Από το 2ο αι. π.Χ. ο πληθυσμός εγκαθίσταται σταδιακά στη γειτονική θέση Κουρμέκι, όπου πάνω σε λόφο εντοπίσθηκε οχυρωμένος οικισμός ελληνιστικών έως ύστερων ρωμαϊκών χρόνων (η αρχαία Νηρίς;). Στη νότια πλαγιά, ταφικό μνημείο λαξευμένο στο βράχο, 5ου - 6ου αι. μ.Χ.

Λουκού / Εύα
Η εύρεση γλυπτών και αρχιτεκτονικών μελών στην περιοχή γύρω από τη Μονή Λουκούς υποδεικνύει την ταύτιση με τη ρωμαϊκή κώμη της Εύας. Έπαυλη του Ηρώδου Αττικού (2ος αι. μπ.Χ.) με πλούσιο γλυπτό διάκοσμο εντοπίσθηκε στα Β. της μονής, στη θέση Κολόνες, όπου και λείψανα Νυμφαίου και μωσαϊκά δάπεδα. Γλυπτά, προερχόμενα από το χώρο εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στα Αρχαιολογικά Μουσεία Τριπόλεως και Άστρους. Λείψανα παλαιοχριστιανικού παρεκκλησίου (5ος ή 6ος αι.) με ψηφιδωτό δάπεδο κατά μήκος του νότιου τοίχου του ναού της Μονής Λουκούς.

Περισσότεροι Αρχαιολογικοί Χώροι

• ΕΛΛΗΝΙΚΟ
• ΗΡΑΙΟ ΑΡΓΟΥΣ

Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου