Τα Λείβηθρα, ονομαστή αρχαία πόλη με ακρόπολη, η πατρίδα του μυθικού Ορφέα, είναι κτισμένα ανάμεσα στην Παλιά Λεπτοκαρυά και την Σκοτίνα, στην είσοδο της μεγάλης πτυχής που χωρίζει τον Κάτω από τον Άνω Όλυμπο. Στην περιοχή ρέουν αλλεπάλληλοι χείμαρροι που συμβάλλουν στην κοινή κοίτη του χειμάρρου της Ζηλιάνας.
Ο αρχαιολογικός χώρος έχει συνολική έκταση πάνω από 1500 στρέμματα, περιλαμβάνει την πόλη, την ακρόπολη, το νεκροταφείο, κλπ., ενώ περιβάλλεται από τις κοίτες των χειμάρρων που καλύπτονται από αιωνόβιο πλατανόδασος. Αποτελεί συνέχεια του κηρυγμένου ιστορικού και αρχαιολογικού χώρου του ορεινού όγκου του Ολύμπου και περιλαμβάνει:
Την περιτειχισμένη αρχαία Ακρόπολη, (έκτασης 15 στρεμμάτων περίπου) που φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε στα ελληνιστικά χρόνια. Μέρος της έχει καταρρεύσει στην κοίτη του χειμάρρου Γρίβα, ενώ στις υπόλοιπες πλευρές σώζεται ο αρχαίος περίβολος, κτισμένος με γωνιασμένους λίθους.
Αρχαίο οικισμό που εκτείνεται στα υψώματα βορειοδυτικά της Ακρόπολης. Η κατοίκηση ήταν συνεχής από τα προϊστορικά πιθανόν χρόνια μέχρι και τα βυζαντινά.
Αρχαία Νεκροταφεία διάφορων περιόδων, από τα προϊστορικά χρόνια έως και τα ελληνιστικά (Μυκηναϊκό, Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου και των ιστορικών χρόνων).
Κατά την ανασκαφική έρευνα αποκαλύφθηκαν τμήματα τοίχων από αργολιθοδομή, δάπεδα εσωτερικών χώρων, εξωτερικά λιθόστρωτα, ενώ βρέθηκαν νομίσματα και ειδώλια.
Ο Πλούταρχος αναφέρει, ότι υπήρχε ξύλινο άγαλμα του Ορφέα από κυπαρίσσι στην πόλη. Η παράδοση κάνει λόγο, επίσης, ότι ο Ορφέας πρέπει να γεννήθηκε, να έζησε ή να πέθανε εδώ ή στη γειτονική πόλη της Πίμπλειας.
Η πόλη βρισκόταν, σύμφωνα με το Στράβωνα, στους πρόποδες του Ολύμπου κοντά στην Πίμπλεια που με τη σειρά της ήταν κοντά στο Δίον. Η ίδια πηγή αναφέρει, επίσης, ότι ήταν κτισμένη "εν τω Ολύμπω" και μάλιστα στο νοτιότερο τμήμα, εκεί που το βουνό στρίβει από τη Θεσσαλία και κοιτά προς Μακεδονία. Η αρχαία πόλη καταστράφηκε ολοκληρωτικά όταν πλημμύρισε ο χείμαρρος Συς.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
