Ο αρχαιολογικός χώρος του Δίου, βρίσκεται στις βορειοανατολικές πλαγιές του Ολύμπου και σε απόσταση 5 μόνον χιλιομέτρων από την ακτή. Το αρχαίο Δίον, "η πόλις του Διός", η ιερή πόλη των αρχαίων Μακεδόνων, ακόμη κι αν σήμερα είναι σωριασμένη σε ερείπια, μεταδίδει στον επισκέπτη θαυμασμό.
Στο αρχαιολογικό πάρκο μπορεί κανείς να περπατήσει ανάμεσα στα ευρήματα και να επισκεφτεί το διπλανό αρχαιολογικό μουσείο.
Από τα ανασκαφικά ευρήματα προκύπτει ότι το Δίον καλύπτει μια χωρίς διακοπή ζωή 1000 χρόνων, από τον 5ο αι. π.Χ. μέχρι τον 5ο αι. μ.Χ.
Από μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων πληροφορούμαστε ότι στο Δίον συγκεντρώνονταν οι Μακεδόνες, για να τιμήσουν σε τακτά διαστήματα με θυσίες και προσφορές τους Ολύμπιους θεούς. Στον τόπο αυτό συνέρρεαν χιλιάδες Μακεδόνες για να γιορτάσουν τα «εν Δίω Ολύμπια», που από τον 5ο αιώνα π. Χ. γινόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Επίσης η περιοχή ήταν συνδεδεμένη με τον θάνατο και τον ενταφιασμό του Ορφέα.
Εδώ ο βασιλιάς Αρχέλαος (414-399 π. Χ.) στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. καθιέρωσε αθλητικούς και σκηνικούς αγώνες προς τιμή του Διός και των Μουσών οι οποίοι διαρκούσαν εννέα μέρες.
Ο Φίλιππος γιόρτασε στο Δίον ένδοξες νίκες και ο Αλέξανδρος, ξεκινώντας για τη μεγάλη εκστρατεία στην Ασία, θυσίασε στον Ολύμπιο Δία. Στο ιερό του Διός Ολυμπίου στήθηκε το περίφημο χάλκινο σύνταγμα του Λυσίππου που παρίστανε τους 25 ιππείς που έπεσαν στη μάχη του Γρανικού.
Στα χρόνια του Φιλίππου του Ε΄ μετά από μία καταστρεπτική εισβολή, οι Αιτωλοί ισοπέδωσαν την πόλη. Στη μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ. ο θάνατος του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα σήμανε την κατάλυση του μακεδονικού βασιλείου. Το Δίον γίνεται ρωμαϊκή αποικία στα χρόνια του Αυγούστου και ονομάστηκε Colonia Julia Augusta Diensis. Η δεύτερη ακμή της πόλης σημειώνεται στα ρωμαϊκά χρόνια, στο 2ο και 3ο αι. μ.Χ., όταν το Δίον ζει μια ελληνική αναγέννηση.
Στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους η πόλη συρρικνώθηκε.
Ο επίλογος γράφεται για το Δίον τον 5ο αι. μ.Χ., όταν καταστρεπτικοί σεισμοί, πλημμύρες και άλλες θεομηνίες σημαίνουν το τέλος της πόλης. Οι κάτοικοί της την εγκαταλείπουν φοβισμένοι και ανεβαίνουν στα χαμηλά υψώματα του Ολύμπου ζητώντας ασφάλεια.
Η ιερή πόλη των Μακεδόνων σωριάζεται σε ερείπια που καλύπτονται κάτω από το χώμα της Μακεδονικής γης.
Την άψογα ρυμοτομημένη πόλη περιέβαλε τετράγωνος οχυρωματικός περίβολος του 4ου αι. π. Χ. (πρώιμα ελληνιστικά χρόνια) ενώ τη διέσχιζε πυκνό δίκτυο οδών. Οι ανασκαφές απεκάλυψαν οικοδομικά τετράγωνα με κατοικίες, εργαστήρια, καταστήματα και δημόσια κτίρια.
Από τη συστάδα των ιερών κτισμάτων ξεχωρίζουν: το ιερό του Υψίστου Διός, το οποίο περιστοιχιζόταν από μικρότερα ιερά και βωμούς όπου λατρεύονταν οι υπόλοιποι Ολύμπιοι θεοί (η Άρτεμις, ο Διόνυσος, η Αθηνά, ο Ερμής, η Βαυβώ).
Εντυπωσιακό και μεγάλης έκτασης είναι το τέμενος με το ιερό της Δήμητρας, το οποίο περιβαλλόταν από υψηλό περίβολο, ώστε να μην βεβηλωθούν τα τελούμενα μυστήρια.
Επίσης, κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν δύο ναοί που χρονολογούνται γύρω στο 500 π. Χ, το ιερό του Ασκληπιού και της Υγείας και ολόκληρο το τέμενος της Ίσιδας, γκρεμισμένο από σεισμό αλλά ασύλητο, με τα λατρευτικά αγάλματα όρθια πάνω στις βάσεις τους.
Επίσης στο Δίον λατρεύονταν οι Μούσες καθώς και η Αφροδίτη Υπολυμπιδία, η θεά των υπωρειών του Ολύμπου.
Το ελληνιστικό θέατρο, κτίσμα του 4ου αιώνα, όπου ανέβηκαν τραγωδίες του Ευριπίδη, σώζεται σήμερα αποσπασματικά, καθώς έχουν αποκαλυφθεί, ύστερα από ανασκαφή, μόνο μέρος από το κοίλο η δε σκηνή μόλις που διακρίνεται.
Το θέατρο των ρωμαϊκών χρόνων, το οποίο χτίσθηκε όταν έπαψε να χρησιμοποιείται το ελληνιστικό το 2ο μ. Χ. αιώνα. Αποτελείται από πεταλόσχημη ορχήστρα που περιβάλλεται από κοίλο, το οποίο υποβασταζόταν από καμαροσκέπαστους σφηνοειδείς χώρους. Το οικοδόμημα της σκηνής, που σώζονται τα θεμέλιά του, δεν συνδεόταν με το κοίλο.
Άξια προσοχής είναι η λεγόμενη "έπαυλη του Διονύσου", με θαυμαστά ψηφιδωτά, τα ρωμαϊκά δημόσια λουτρά, που καταλάμβαναν τέσσερα στρέμματα, το μνημείο των Ασπίδων, οι τέσσερις υπόγειοι καμαροσκέπαστοι μακεδονικοί τάφοι στην εκτεταμένη νεκρόπολη της αρχαίας πόλης και πολλά άλλα ευρήματα που αναμένουν τον επισκέπτη σε ένα προσκύνημα στην αρχαιότητα.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
