(Ποτίδαια ή Κασσάνδρεια)
Ιδρύθηκε γύρω στο 600 π.Χ. από Κορινθίους αποίκους. Το 429 π.Χ., μετά από διετή πολιορκία την κατέλαβαν οι Αθηναίοι και εγκατέστησαν κληρούχους. Το 356 π.Χ. ερημώθηκε από τον βασιλιά Φίλιππο Β' και μόνον το 316/5 π.Χ. επανιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο, με το όνομα Κασσάνδρεια. Τον 1 ο αι. π.Χ. εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της πολλοί Ρωμαίοι βετεράνοι και ανακηρύχθηκε σε «αποικία». Από τα έως τώρα ανασκαφικά ευρήματα σημαντικά είναι δύο κτίρια με τρεις οικοδομικές φάσεις (5 ος , α' μισό 4 ου αι. π.Χ. και πρώιμοι ρωμαϊκοί χρόνοι) που είχαν μάλλον λατρευτικό χαρακτήρα. Σώζονται λείψανα του ελληνιστικού τείχους, καθώς και οικοδομήματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων στη θέση Μάλτα, νότια της Νέας Ποτίδαιας. Στη θέση Πετριώτικα, νότια από τη σημερινή Ποτίδαια, αποκαλύφθηκε μονοθάλαμος μακεδόνικος τάφος με μαρμάρινες κλίνες οι οποίες διακοσμούνται με διονυσιακά θέματα (εκτίθενται στο Μουσείο Θεσσαλονίκης). Στον ισθμό που συνδέει τη χερσόνησο της Κασσάνδρας με τη Χαλκιδική ανοίχθηκε, ίσως από τον Κάσσανδρο, διώρυγα (μήκους 1.250 μ. πλάτους 40 μ., βάθους 8 μ.) για να διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα. Στην πρωτοβυζαντινή περίοδο η Κασσάνδρεια, στη θέση της αρχαίας Ποτίδαιας, είναι έδρα επισκοπής. Το 539/40 λεηλατήθηκε από τους Ούννους. Ο Ιουστινιανός Α' (527 - 565) έκτισε ένα σταυρόσχημο τείχος στον ισθμό της Κασσάνδρας. .
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου