Στο ΒΔ τμήμα της Κύθνου βρίσκεται η αρχαία πρωτεύουσα της, το Βρυόκαστρο. Η πόλη, η οποία υπολογίζεται ότι κάλυπτε μια επιφάνεια 300 περίπου στρεμμάτων, κατοικήθηκε από τον 10o αι. π. Χ. έως τις αρχές του 7ου αι. μ.Χ., οπότε και εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους οι οποίοι μετακινήθηκαν στο Κάστρο. Ακόμα και σήμερα μπορούμε να δούμε τμήματα των τειχών που περιέβαλαν την πόλη, ορισμένα από τα οποία είναι άριστα διατηρημένα. Στο πλάτωμα που σχηματίζεται κατά μήκος της κορυφογραμμής σώζονται δύο ορθογώνια οικοδομήματα. Στην βόρεια άκρη του πλατώματος βρέθηκε το 2001 ένα ακόμα Ιερό. Ο ναός, ο οποίο βρέθηκε στα βόρεια μακρόστενου βωμού, έχει καταρρεύσει πιθανώς λόγω σεισμού, αλλά το άδυτο βρέθηκε αδιατάρακτο, με όλα τα αφιερώματα στη θέση τους. Βρέθηκαν περίπου 1500 πολύτιμα αντικείμενα (όπως κοσμήματα και αγγεία) από χρυσό, ασήμι, χαλκό, ελεφαντόδοντο, υαλόμαζα, κοράλλι και ημιπολύτιμους λίθους. Το αρχικό συμπέρασμα που προέκυψε από τα ευρήματα για την ταυτότητα της θεότητας στην οποία ήταν αφιερωμένος ο ναός, είναι ότι επρόκειτο για γυναικεία θεότητα. Σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά συμπεράσματα, από σκεύος που βρέθηκε, το οποίο ονομάζεται κέρνος (ή πλημοχόη) και για το οποίο δεν είναι σαφές αν γινόταν τελετουργική χρήση του ή αν είχε απλά ανατεθεί στο ιερό, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα. Η χρήση αυτού του τελετουργικού ελευσινιακού σκεύους (χαρακτηριστικού στα ελευσίνια μυστήρια) είναι σπάνια εκτός Αττικής. Επιπλέον τα υπάρχοντα επιγραφικά τεκμήρια υποδεικνύουν σχέσεις του ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα με την Κύθνο. Η είσπραξη μισθώματος από ιερό τέμενος στην Κύθνο κατά την περίοδο 421/0-408/7 π. Χ. τεκμηριώνει τις βλέψεις του ιερού της Ελευσίνας προς το πλούσιο και μεταλλοφόρο νησί κατά την δύσκολη δημοσιονομικά περίοδο για το αθηναϊκό κράτος, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Με την συνέχιση των ανασκαφών αποκαλύφθηκε, στον περιβάλλοντα χώρο του ιερού, ένας ακόμα βωμός.
Συντάκτης: Φωτεινή Αναστασοπούλου
